Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do skargi konstytucyjnej więźnia, a 11 sierpnia przedstawił argumentację przemawiającą za pozytywnym rozpoznaniem skargi.

Od 1 lipca 2015 r. zmianie uległa treść art. 113a § 3 Kodeksu karnego wykonawczego (k.k.w.). Obecnie skazany ma prawo otrzymać raz w miesiącu paczkę żywnościową, w skład której wchodzą artykuły żywnościowe lub wyroby tytoniowe zakupione za pośrednictwem zakładu karnego. Skazany otrzymuje paczkę żywnościową po złożeniu zamówienia na piśmie oraz po pokryciu kosztów przygotowania paczki.

Zamówienie może być również złożone przez osobę najbliższą.

RPO jeszcze przed zmianą przepisów sygnalizował  niektóre problemy, które rysują się po wyjściu w życie przepisu, w tym zawężenie kręgu osób, które mogą zamówić paczkę dla skazanego, do osób najbliższych. Rzecznik wskazywał wówczas, że trudno znaleźć uzasadnienie dla wprowadzenia tego rodzaju ograniczenia.

Zgodnie z innym przepisem (art. 105 § 1 k.k.w.) skazanemu należy umożliwić utrzymywanie więzi przede wszystkim z rodziną i innymi osobami bliskimi przez widzenia, korespondencję, rozmowy telefoniczne, paczki i przekazy pieniężne.

Kolejne pismo  w tej sprawie Rzecznik skierował do Ministra Sprawiedliwości w dniu 16 października 2015 r. Minister Sprawiedliwości przyznał, że „istnieje potrzeba zmiany treści art. 113a § 3 k.k.w. w takim zakresie aby również inne osoby mogły składać zamówienie na paczki żywnościowe dla skazanego, co zostanie uwzględnione w pracach nad najbliższą nowelizacją Kodeksu karnego wykonawczego”.

Problem ograniczeń w zakresie otrzymywania paczki żywnościowej od osób innych niż najbliższe był także sygnalizowany przez samych więźniów podczas spotkania z Rzecznikiem Praw Obywatelskich w dniu 18 lipca br. w Areszcie Śledczym Warszawa-Białołęka podczas Międzynarodowego Dnia Praw Więźniów.

Dr Marcin Mazur, Zastępca Dyrektora Zespołu do spraw Wykonywania Kar w Biurze RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do skargi konstytucyjnej ponieważ uważa, że zawężenie możliwości składania zamówień na paczkę żywnościową tylko do osób najbliższych przeczy konstytucyjnej zasadzie równości, zasadzie sprawiedliwości społecznej i zasadzie humanitarnego wykonywania kary pozbawienia wolności. Trzeba przede wszystkim wskazać, że ustawodawca nadmiernie ograniczył prawo skazanego do otrzymania paczki żywnościowej. Kryterium posiadania osoby najbliższej, która będzie chciała/mogła złożyć zamówienie na paczkę dla skazanego, pozostaje bez racjonalnego związku z treścią prawa skazanego do otrzymania paczki żywnościowej. Nie każdy skazany posiada osobę najbliższą. Ponadto, tak jak w życiu „na wolności”, nie wszyscy skazani utrzymują kontakt z osobami najbliższymi. Czasami bliższe relacje łączą skazanych z przyjaciółmi, znajomymi, którzy w sensie prawnym nie należą do grupy osób najbliższych.

RPO zauważył także, iż zaskarżona regulacja jest niesprawiedliwa społecznie, ponieważ niektóre osoby przebywające „na wolności” zostają pozbawione możliwości udzielania pomocy osobom, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. Naturalna skłonność człowieka do pomagania osobom potrzebującym, została wyłączona - dla określonej grupy osób - przez regulację prawną.

Rzecznik Praw Obywatelskich przyjął również, że ograniczenie możliwości zamówienia paczki żywnościowej dla skazanego tylko do osób najbliższym jest niehumanitarne, gdyż wykracza poza cele wykonania kary, naruszając i utrudniając utrzymanie więzi z osobami innymi niż najbliższe, a także ogranicza w sposób nadmierny prawo do prywatnych relacji z tymi osobami”.