Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby pozbawione wolności będą mogły dostawac owoce i warzywa w ramach tzw. paczki żywnościowej
• Firma obsługująca zamówienia twierdziła, że nie da się zrealizować zamówienia na owoce i i warzywa, bo nie sposób przewidzieć dokładnej ich wagi i ceny
• O rozwiązanie problemu RPO wystąpił do Służby Więziennej
• Dostał odpowiedź, że polecono wypracowanie odpowiedniej praktyki lub zmianę zasad sporządzania paczek - aby osadzeni mogli zamawiać warzywa i owoce, dostosowane do przechowywania w celach

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływały skargi osób pozbawionych wolności, że nie mogą w pełni korzystać z prawa do otrzymania paczki żywnościowej (tzw. e-paczki), ponieważ w jej ramach nie można zamówić owoców i warzyw.

Problem ten RPO badał już wcześniej (przed wprowadzeniem systemu e-paczki). Okazało się wtedy, że owoce i warzywa są niedopuszczane ze względów bezpieczeństwa. Aby wyeliminować możliwość nielegalnego przekazywania skazanym tą drogą przedmiotów niedozwolonych wprowadzono tzw. e-paczki, realizowane wyłącznie z artykułów dostarczonych przez kantynę. Dzięki temu asortyment towarów przekazywanych w paczkach miał zostać rozszerzony, również o owoce i warzywa.

E-paczkę mogą zamawiać osoby najbliższe dla osadzonego albo sam osadzony. Wraz ze złożeniem zamówienia trzeba również wpłacić samodzielnie obliczoną wg cennika kwotę. Dopiero po wpłynięciu środków na konto paczka jest realizowana.

Brak owoców i warzyw w asortymencie dostępnym w ramach e-paczki wynikał z decyzji podmiotu prowadzącego kantynę więzienną. Firma stanęła na stanowisku, że nie ma możliwości realizacji zamówienia na paczkę zawierającą owoce lub warzywa z uwzględnieniem dokładnej wagi zamówionego i opłaconego towaru (np. 1 kg). Niedopuszczalne jest natomiast dzielenie (krojenie) owoców i warzyw dostarczanych w paczkach celem osiągnięcia zamówionej wagi, gdyż większość z tych produktów utraciłaby swoje walory jeszcze przed dostarczeniem paczki do osadzonego.

W wystąpieniu z września 2018 r. Rzecznik proponował Służbie Więziennej możliwe rozwiązania problemu:

1. Można zmienić zasady realizacji paczek żywnościowych:

• w przypadku, gdy zamówienie składają osoby bliskie, może być ono zrealizowane za kwotę niższą niż wpłacona na rachunek kantyny, a nadwyżka będzie przekazana na konto depozytowe osadzonego,
• w przypadku, gdy zamówienie składa sam osadzony, kwota należności za paczkę mogłaby być potrącana przez administrację jednostki penitencjarnej z jego konta depozytowego dopiero po otrzymaniu informacji od podmiotu realizującego zamówienie, jaki jest dokładny koszt sporządzenia paczki.

2. Nie wszystkie warzywa i owoce są trudne do odważenia w pożądanej ilości.
3. W przypadku niektórych owoców czy warzyw cena może być skalkulowana za sztukę, a nie za kilogram, np. jabłko, kiwi, ananas, kalarepa.
4. Na rynku dostępne są owoce i warzywa w opakowaniach o ściśle określonej wadze, np. paczkowane pomidory, cebula.

Rzecznik zwrócił się o działania w aspekcie generalnym, bo firma realizująca zamówienia na paczki w Zakładzie Karnym w W. (skąd przyszła skarga) prowadzi kantyny również w innych więzieniach, gdzie zapewne stosuje takie same zasady. Prawdopodobne jest, że inne podmioty prowadzące kantyny również nie rozwiązały tej kwestii w satysfakcjonujący sposób.

W odpowiedzi z 18 lutego 2019 r. zastępca dyrektora generalnego SW płk Artur Dziadosz poinformował, że jeszcze w listopadzie 2018 r. polecił dyrektorom okręgowym Służby Więziennej podjęcie działań w celu wypracowania przez dyrektorów zakładów karnych i aresztów śledczych - w porozumieniu z operatorami kantyn - odpowiedniej praktyki. Ewentualnie polecił zmianę zasad sporządzania paczek, aby zapewnić osadzonym możliwość składania zamówień na wybrane warzywa i owoce, dostosowane do warunków przechowywania panujących w celach mieszkalnych.

IX.517.225.2016