Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi, by Trybunał Konstytucyjny odroczył zaplanowaną na 10 marca rozprawę w sprawie konstytucyjności przedłużenia kadencji RPO
• Powodem jest nowe pismo przedstawiciela wnioskodawców-posłów PiS, w którym wskazano nowy wzorzec kontroli zaskarżonego przez nich artykułu ustawy o RPO
• Pismo to należy traktować jako nowy wniosek w sprawie, wobec czego Rzecznik - zgodnie z ustawą o TK - ma 30 dni na przedstawienie stanowiska w sprawie

Na 10 marca 2021 r. TK przełożył - już po raz kolejny - termin rozprawy (sygn. akt K 20/20) na zbadanie wniosku posłów koalicji rządzącej. Zaskarżyli oni art. 3 ust. 6 ustawy o RPO z 15 lipca 1987 r., który stanowi: "Dotychczasowy Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika".

Kadencja obecnego RPO minęła we wrześniu 2020 r., ale do dziś nie udało się wyłonić jego następcy. Dlatego zgodnie z ustawą Adam Bodnar nadal pełni tę funkcję.

Pierwotnie rozprawa TK miała się odbyć 20 października 2020 r., ale przełożono ją na 19 listopada. Potem Trybunał wyznaczył termin 2 grudnia. Następnie przesunięto to na 12 stycznia 2021 r., a potem na 19 stycznia. Kolejny termin wyznaczono na 11 lutego. Potem rozprawę przeniesiono na 24 lutego. Najnowszy termin to 10 marca.

3 marca 2021 r. do RPO wpłynęło pismo przedstawiciela grupy posłów Marka Asta z 2 marca 2021 r. zatytułowane „Uzupełnienie Wniosku grupy posłów Prawa i Sprawiedliwości z dnia 15 września 2020 r. w przedmiocie zbadania zgodności art. art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich z przepisami Konstytucji RP”.

W piśmie poseł wskazał, że uzupełniając i uszczegóławiając wniosek z 15 września 2020 r. wskazuje, że zaskarżony art. 3 ust. 6 ustawy  o RPO jest niezgodny także z art. 7 Konstytucji RP (zasada legalizmu).

Tym samym art. 7 został powołany jako nowy wzorzec kontroli konstytucyjności art. 3 ust. 6 ustawy o RPO. Nie był on wcześniej wskazany przez wnioskodawców.

Zgodnie ustawą o organizacji i trybie postępowania przed TK wniosek do Trybunału zawiera:

• oznaczenie podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku;
• podanie podstawy prawnej działania podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku;
• oznaczenie rodzaju pisma procesowego;
• określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części;
• wskazanie wzorca kontroli;
• uzasadnienie.

Wynika z tego jednoznacznie, że wzorzec kontroli powinien zostać wskazany przez wnioskodawcę we wniosku. Ustawa o TK nie przewiduje bowiem możliwości uzupełnienia wniosku poprzez wskazanie niepowołanych wcześniej wzorców kontroli.

A zgodnie z zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji RP), na którą powołuje się przedstawiciel wnioskodawców, Trybunał powinien działać na podstawie prawa i w jego granicach. 

Nie można zatem uznać, że wskazanie nowego wzorca kontroli w piśmie procesowym z 2 marca 2021 r. stanowi jedynie uszczegółowienie czy uzupełnienie wzorców kontroli przedstawionych we wniosku grupy posłów z 15 września 2020 r.

Za rozwinięcie (uszczegółowienie, uzupełnienie) wzorca kontroli z art. 2 Konstytucji można uznać złożone pismo procesowe wnioskodawców z  11 stycznia 2021 r. W piśmie tym bowiem przedstawiono dodatkową argumentację w odniesieniu do wzorca kontroli wskazanego we wniosku. Tymczasem art. 7 Konstytucji RP nie wskazano we wniosku z 15 września 2020 r.

- Z tego powodu pismo procesowe z 2 marca 2021 r. w niniejszej sprawie, jako zawierające nowy wzorzec kontroli, należy potraktować jako w istocie nowy wniosek w sprawie – wskazuje RPO Adam Bodnar. W takiej sytuacji Rzecznik Praw Obywatelskich, zgodnie z art. 63 ust. 2 ustawy o TK, ma 30 dni na przedstawienie stanowiska w sprawie.

RPO przypomina, że 16 lutego 2021 r. TK powiadomił Rzecznika o uwzględnieniu wniosku jednego z innych uczestników postępowania i odwołaniu termin rozprawy przewidzianego na 24 lutego, z wyznaczeniem nowego na 10 marca.

W tych okolicznościach odbycie rozprawy 10 marca 2021 r., z uwagi na doręczenie Rzecznikowi wniosku zawierającego nowy wzorzec kontroli, będzie stanowić naruszenie art. 63 ustawy o postępowaniu i trybie postępowania przed TK. Konieczne jest zatem odroczenie rozprawy tak, aby umożliwić Rzecznikowi przedstawienie stanowiska w odniesieniu do nowego wzorca kontroli.

Rzecznik zmuszony jest zatem wnieść o odroczenie rozprawy i wyznaczenie jej nowego terminu na dzień przypadający nie wcześniej niż 3 kwietnia 2021 r., w celu umożliwienia przedstawienia stanowiska w terminie określonym w art. 63 ust. 2 ustawy o TK.

VII.511.44.2020