Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Dziś obywatel polski nie może składać do Komitetu Praw Dziecka ONZ skarg na naruszenie praw dziecka 
• Polska nie ratyfikowała bowiem dodatkowego protokołu do Konwencji o Prawach Dziecka – mimo jego podpisania przez nasz kraj w 2013 r.
• A naruszeniami są np. zapaść pomocy psychicznej dla najmłodszych, nierówny dostęp do edukacji, sankcje za wyrażanie poglądów czy niemożnośc transkrypcji aktu urodzenia dziecka w związku jednopłciowym

- Skoro dzieci mają prawa człowieka zagwarantowane w akcie rangi międzynarodowej, to powinny mieć też możliwość ich dochodzenia – pisze rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar do ministry rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg. 

Do RPO wpływają skargi w sprawie ratyfikacji III protokołu do Konwencji Praw Dziecka. Brak międzynarodowego organu kontrolnego, który może sprawdzać przestrzeganie Konwencji i jej prawidłową interpretację, uniemożliwia korzystanie w pełni z praw przez nią gwarantowanych.

Już wcześniej RPO zwracał władzom uwagę na potrzebę ratyfikacji III Protokołu fakultatywnego do Konwencji ws. procedury składania zawiadomień, przyjętego przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 19 grudnia 2011 r. Mimo podpisania Protokołu przez Polskę 30 września 2013 r., dotychczas nie nastąpiła jego ratyfikacja.

Konieczność taką sygnalizowały też organizacje pozarządowe, a także Rzecznik Praw Dziecka. A to Polska była inicjatorem Konwencji. Inicjatywa wyposażenia Komitetu ONZ w mechanizm skargowy została zgłoszona przez Rzecznika Praw Dziecka.

Wcześniej MRPiPS, odpowiadając na wystąpienie RPO z 25 listopada 2016 r., informowało, że „obecnie Polska nie planuje przystąpienia do tej umowy międzynarodowej”. Wskazano m.in., że „związanie się protokołem mogłoby prowadzić do zakwestionowania przez Komitet praw dziecka zapisów Konstytucji RP oraz podważenia kształtu obowiązującego prawa i realizowanej polityki, odzwierciedlających realne potrzeby, jak też polską kulturę i tradycję”.

RPO odniósł się do zastrzeżeń Ministerstwa dotyczących wątpliwości co do interpretacji Konwencji przez Komitet, że dzieci są podmiotami praw, a nie tylko przedmiotem ochrony Konwencji. Są beneficjentami wszystkich praw człowieka/praw podstawowych i podmiotami, które ze względu na swoje cechy szczególne podlegają przepisom szczególnym. Konwencja wskazuje przy tym, że obowiązki rodziców muszą być wykonywane przede wszystkim przy uwzględnieniu najlepszego interesu dziecka oraz w sposób spójny z rozwijającymi się zdolnościami dziecka.

Rzecznik wielokrotnie stawał w obronie praw dziecka, wskazując na standardy wynikające z Konwencji, przyjmowane w orzecznictwie polskich sądów powszechnych i administracyjnych.  W zeszłym roku w  stanowiskach dla organów państwa lub jako uczestnik postępowania sądowego RPO wskazywał na:

• wolność wyrażania poglądów (nawet w sposób kontrowersyjny i nieodpowiadający obserwatorom), która nie powinna być traktowana przez państwo jako przejaw demoralizacji dzieci;
• prawo adoptowanych dzieci do zachowania tożsamości, które naruszono z powodu zastosowania błędnych przepisów przez sąd orzekający o adopcji;
• stosowanie przepisów dotyczących transkrypcji aktu urodzenia dziecka/konieczność wykładni przepisów prawa rodzinnego - zgodnie z zasadą priorytetu dobra dziecka;
• nadmierną represję wobec nieletniego i naruszenie prawa do ochrony jego życia prywatnego w postaci wpisu do rejestru sprawców przestępstw na tle seksualnym;
• zasady równego dostępu do edukacji oraz  potrzebę pomocy psychicznej dzieci i młodzieży w szkołach.

- Skoro dzieci mają prawa człowieka zagwarantowane w akcie rangi międzynarodowej, to powinny mieć też możliwość ich dochodzenia. Z pewnością więc poddanie Komitetowi Praw Dziecka kontroli przestrzegania Konwencji Praw Dziecka przyczyni się do urealnienia ochrony praw dzieci w Polsce – pisze Adam Bodnar do ministry Marleny Maląg. Ocena postanowień Konwencji przez niezależny organ stojący na straży praw dziecka jest zatem niezbędna.

A Komitet Praw Dziecka ONZ w zaleceniach z 2015 r. (będących efektem rozpatrzenia sprawozdań Polski z realizacji Konwencji) zalecał, by nasz kraj ratyfikował Protokół Dodatkowy. Wzywał do tego także Parlament Europejski w rezolucji z 26 listopada 2019 r.

Rzecznik zwrócił się do MRiPS o stanowisko. Swe wystąpienie przesłał do wiadomości Mikołaja Pawlaka, rzecznika praw dziecka. 

VII.7021.1.2016