Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Od 28 lat notariusze praktykują doliczanie podatku od towarów i usług do taksy notarialnej
• Przepisy podatkowe mogą budzić wątpliwości, a zdaniem RPO obowiązujące prawo nie pozwala na podwyższenie wynagrodzenia notariusza o VAT
• Po wyjaśnieniach Krajowej Rady Notarialnej, Ministra Finansów oraz Ministra Sprawiedliwości Marcin Wiącek zwraca się do posłów i senatorów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej

Rzecznik Praw Obywatelskich od dłuższego czasu bada praktykę doliczania przez notariuszy podatku od towarów i usług do taksy notarialnej. Budzi ona wątpliwości i była tematem wystąpień Rzecznika do Prezesa Krajowej Rady Notarialnej, Ministra Finansów oraz Ministra Sprawiedliwości.

Wyjaśnienia Prezesa KRN wskazują na utrwaloną już praktykę doliczania do taksy notarialnej podatku VAT. Taka praktyka jest jednak sprzeczna z poglądem resortu finansów, zgodnie z którym podatek VAT nie powinien być doliczany do wynagrodzenia ustalonego przez notariusza ze stronami czynności, lecz stanowić jego część składową.

W związku z tym pojawiły się wątpliwości, czy ta praktyka jest zgodna z prawem i czy nie narusza praw obywateli korzystających z usług notariuszy.

Ministerstwo Sprawiedliwości w obszernej odpowiedzi dostrzegło element niesprawiedliwości dotychczasowych uregulowań w świetle wprowadzonych przepisów prawa podatkowego, w tym zasady neutralności podatku od towarów i usług. Zdaniem MS zasadne byłoby przeprowadzenie przez MF analizy uwzględniającej orzecznictwo krajowe i unijne oraz wydanie interpretacji ogólnej lub zainicjowanie prac legislacyjnych. Resort wskazał, że przepisy w tym zakresie mogą budzić uzasadnione wątpliwości, dlatego projekt nowelizacji ustawy o notariacie mógłby być podstawą ponownego przemyślenia problemu  w kontekście wynagrodzeń notariuszy.

Analizując te wyjaśnienia, trudno nie zauważyć pewnej niespójności w prezentowanych stanowiskach. Trudno więc jednoznacznie stwierdzić, czy obowiązujące w tym zakresie uregulowania pozwalają na podwyższenie wynagrodzenia notariusza o należny podatek od towarów i usług.

Zdaniem Rzecznika wykładnia językowa przepisów nie pozwala na takie podwyższenie. W przeciwnym wypadku byłoby to niedopuszczalną wykładnią rozszerzającą przepisów. Wobec pojawiających się w stanowiskach MF i MS wątpliwości należałoby rozważyć doprecyzowanie tej kwestii.

Marcin Wiącek prosi zatem przewodniczących sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz senackiej Praworządności, Praw Człowieka i Petycji o rozważenie podjęcia inicjatywy ustawodawczej w tym zakresie.

V.511.612.2020