Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W nocy z 9 na 10 lipca policja – przygotowując się do zaplanowanego na dzień 10 lipca zgromadzenia cyklicznego tzw. miesięcznicę smoleńską - rozstawiła metalowe barierki i tym samym zamknęła Krakowskie Przedmieście, a także usunęła osoby protestujące na Krakowskim Przedmieściu. - W ocenie Rzecznika takie działania mogą budzić wątpliwości z punktu widzenia wolności zgromadzeń publicznych, zagwarantowanej w art. 57 Konstytucji RP – pisze do młodszego inspektora dr. Rafała Kubickiego zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk.

Tymczasem osoby te zgromadziły się tam w sposób legalny.

Rzecznik przypomina, że wolność zgromadzeń oznacza w szczególności swobodę wyboru czasu i miejsca zgromadzenia, formy wyrażania poglądów oraz swobodne ustalanie przebiegu zgromadzenia i prowadzenie obrad. Obowiązkiem władz publicznych jest natomiast, nie tylko usunięcie przeszkód w zakresie korzystania z tak określonej sfery wolności i zaniechanie nieuzasadnionej ingerencji w tę sferę, ale również podjęcie pewnych kroków pozytywnych mających na celu urzeczywistnienie tego prawa[1]. Tylko w ten sposób można realnie zagwarantować wolność zgromadzeń.

Takie same gwarancje wynikają również z aktów międzynarodowych, tj. Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (art. 21) oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art. 11).

Należy również zwrócić uwagę, że zgromadzenia publiczne mogą zostać rozwiązane tylko na zasadach wskazanych w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z  2015 r., poz. 1485 ze zm., dalej: Prawo o zgromadzeniach). W przypadku zgromadzenie zgłoszonego w trybie uproszczonym, o którym mowa w przedstawionej sprawie, decyzję o jego rozwiązaniu, stosownie do art. 25 Prawa o zgromadzeniach, może podjąć wyłącznie organ gminy i tylko w sytuacji gdy jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, powoduje istotne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego na drogach publicznych lub narusza przepisy niniejszej ustawy albo przepisy karne. W myśl natomiast art. 28 ust. 1 Prawa o zgromadzeniach, zgromadzenie spontaniczne może być rozwiązane przez funkcjonariusza kierującego działaniami Policji, jeżeli: jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach; jego przebieg powoduje poważne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego; powoduje istotne zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego na drogach publicznych; jego przebieg narusza przepisy niniejszej ustawy albo przepisy karne; zakłóca przebieg zgromadzenia cyklicznego (organizowanego w trybie przepisów rozdziału 2, 3 lub 3a).