Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Policjantowi, który bezpośrednio po zwolnieniu ze służby jest przyjmowany do zawodowej służby wojskowej, nie przysługuje policyjna odprawa 
• Resorty obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych mają w tej sprawie rozbieżne stanowiska
• Rzecznik Praw Obywatelskich prosi premiera Mateusza Morawieckiego o rozstrzygnięcie sporu
• AKTUALIZACJA: Ustawodawca wyszedł naprzeciw postulatom przedstawionym przez RPO - informuje KPRM
• Nowa ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny - przy obliczaniu wysokości odprawy przysługującej żołnierzowi - uwzględnia już okres pracy jako funkcjonariusza Policji czy innych służb mundurowych

Marcin Wiącek uważa, że należałoby odpowiednio zmienić ustawę o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Na czym polega problem

Do BRPO wpływają wnioski funkcjonariuszy pozbawionych prawa do odprawy za okres służby (np. w Policji), jeżeli bezpośrednio po zwolnieniu ze służby zostali powołani do zawodowej służby wojskowej (np. w Żandarmerii Wojskowej). A dowiadują się o tym dopiero w chwili zwolnienia z wojska, gdy otrzymują odprawę wyłącznie za okres służby wojskowej.

Przykładem jest sprawa policjanta, który został zwolniony po 18 latach służby. Naliczono mu odprawę w wysokości 550% ostatniego uposażenia, którą mu wypłacono. Z uwagi na art. 118 ustawy o Policji funkcjonariusz musiał ją zwrócić, bezpośrednio bowiem po zwolnieniu został powołany do Żandarmerii Wojskowej, w której przysługuje prawo do takiego świadczenia.

Prawo takie przysługuje jednak wyłącznie za okres zawodowej służby wojskowej, co dla byłego policjanta oznacza w przyszłości utratę prawa do odprawy za okres służby w Policji.

Wcześniejsze działania RPO 

27 maja 2020 r. RPO wystąpił do Ministra Obrony Narodowej, który w odpowiedzi uznał, że problem dotyczy pragmatyk innych służb mundurowych. Wskazał, że konstrukcja wojskowej ustawy pragmatycznej zakłada, że odprawa z tytułu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej ma na celu bodźcowe oddziaływanie w kierunku długoletniego i wzorowego pełnienia służby wojskowej. A kryteria ustalania wysokości odprawy zostałyby zaburzone w razie wprowadzenia możliwości zaliczenia okresów służby w innych formacjach mundurowych, jak również zaliczenia okresów zatrudnienia.

14 września 2021 r. RPO zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. W odpowiedzi resort wskazał, że podobieństwa stosunku służbowego funkcjonariusza oraz stosunku służbowego żołnierza zawodowego przemawiają za tym, aby służba w poszczególnych formacjach mundurowych była, na zasadzie wzajemności, uwzględniana przy ustalaniu wysokości odprawy należnej żołnierzowi.

W ocenie MSWiA trudno podzielić jednak opinię MON dotyczącą nieuznawania okresów służby w formacjach mundurowych przy ustalaniu wysokości tego świadczenia, z uwagi na podobieństwa stosunku służbowego funkcjonariusza i żołnierza zawodowego, a także obowiązujące przepisy. 

Konieczna nowelizacja ustawy i rozstrzygnięcie sporu

Według RPO ze względu na ekonomikę postępowania legislacyjnego - zamiast nowelizować wiele obowiązujących przepisów stanowiących podstawę sprawnie funkcjonującego w praktyce oraz spójnego systemu odpraw dla funkcjonariuszy służb mundurowych zwalnianym ze służby - należałoby rozważyć potrzebę zmiany ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. 

Pozwoliłoby to z jednej strony na zapewnienie całkowitej spójności systemu dotyczącego ustalania wysokości odpraw zarówno funkcjonariuszy służb mundurowych jak i żołnierzy, z drugiej zaś - wyłączyłoby możliwość sytuacji niekorzystnych dla pełniących wcześniej służbę w innych formacjach mundurowych.

Obecnie ukształtowane zostały dwa kolidujące ze sobą stanowiska resortów: obrony narodowej i spraw wewnętrznych, które nie rozwiązują problemu odpraw dla funkcjonariuszy kontynuujących służbę w wojsku.

Przepisy w korzystniejszej sytuacji stawiają funkcjonariuszy, którzy nie informują organów kadrowych o powołaniu do zawodowej służby wojskowej bezpośrednio po zwolnieniu ze służby – a to narusza zasadę równego traktowania.

- Dlatego zwracam się do Pana Premiera z uprzejmą prośbą o rozstrzygnięcie przedstawionego sporu - pisze Marcin Wiącek do premiera.

Odpowiedź KPRM

W odpowiedzi wskazano na wstępie, że w ocenie Rządowego Centrum Legislacji, które przeprowadziło analizę przepisów, między przepisami ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie dochodzi do kolizji. Przywołane ustawy zawierają przepisy, które mają charakter komplementarnych rozwiązań pragmatycznych. Określają one odmienne zasady obliczania wysokości odprawy w odniesieniu do policjantów oraz żołnierzy zawodowych.

Brak odprawy dla funkcjonariusza Policji, który przechodzi bezpośrednio do zawodowej służby wojskowej lub do innej służby, wynika z charakteru odprawy jako świadczenia mającego pomóc policjantowi, który został zwolniony. Odprawa ma umożliwić takiej osobie zagospodarowanie się w nowej sytuacji zawodowej i życiowej. W sytuacji, w której przechodzi on do służby do innej formacji zmilitaryzowanej, nie ma potrzeby zabezpieczenia go w nowej sytuacji życiowej i zawodowej. Brak jest zatem podstaw do wypłaty świadczenia.

Niestosowanie przepisów ustawy o Policji przy odprawie wypłacanej żołnierzom zawodowym ma zatem źródło w odmiennych, niekolidujących ze sobą regulacjach, o których celowości i zasadności przesądza ustawodawca.

KPRM zwraca jednak uwagę, że ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, podpisana przez Prezydenta RP 18 marca 2022 r., w art. 823 uchyla ustawę o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, w związku z czym postulat zmiany ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych staje się bezprzedmiotowy.

Zaznacza przy tym, że zgodnie z nową ustawą żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej przysługuje odprawa uzależniona od okresu służby, z uwzględnieniem okresu pracy jako funkcjonariusz Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego. 

Tym samym ustawodawca wyszedł już naprzeciw postulatom przedstawionym w wystąpieniu RPO z 11 lutego 2022 r.

WZF.7043.85.2021