Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jeszcze przed formalnym rozpoczęciem kampanii wyborczej partie i komitety wyborcze z reguły już prowadzą działania agitacyjne - nie ma bowiem szczegółowych przepisów w tej sprawie 
• Negatywnie wpływa to na równość szans w wyborach. Ważny jest także brak przejrzystości finansowania takich działań.
• RPO Marcin Wiącek prosi marszałków obu izb Parlamentu o rozważenie zainicjowania koniecznych zmian prawa 

Okres pomiędzy wyborami stanowi dobrą okazję do dyskusji nad potrzebą zmian prawa wyborczego. Może ona wtedy toczyć się w sposób mniej zależny od bieżących zmagań uczestników kampanii wyborczych. 

W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do marszałków Elżbiety WItek i Tomasza Grodzkiego z ponowną propozycją podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej kwestii tzw. prekampanii wyborczej.

Chodzi o działania o charakterze agitacji wyborczej przed formalnym rozpoczęciem kampanii wyborczej, nieobjęte z uwagi na ten fakt odpowiednimi regulacjami prawa wyborczego. Konieczne jest bowiem prawne uregulowanie zasad prowadzenia tychże działań z uwagi na ochronę konstytucyjnych praw i wolności oraz ze względu na interes publiczny, tj.  prawidłowy przebieg kampanii wyborczej.

Obecnie nie ma szczegółowych regulacji dotyczących agitacji wyborczej przed formalnym rozpoczęciem kampanii. Mimo to komitety wyborcze i partie polityczne prowadzą już wcześniej działania agitacyjne. Z braku przepisów działania te są nieskrępowane. Negatywnie wpływa to na równość szans podmiotów biorących udział w procesie wyborczym. Szczególnie ważny jest brak przejrzystości finansowania polityki w odniesieniu do tych działań. 

Wprowadzenie reguł prowadzenia prekampanii w ramach prawa wyborczego mogłoby przeciwdziałać szkodliwym skutkom całkowitej swobody działań agitacyjnych w tym okresie. A stawką jest zagwarantowanie prawidłowego przebiegu procesu wyborczego na zasadzie równości i powszechności praw wyborczych. Obecnie równość pozycji, z których podmioty biorące udział w zmaganiach wyborczych rozpoczynają właściwą kampanię wyborczą, jest istotnie zachwiana.

Problem był już wcześniej przedmiotem wystąpień RPO do Sejmu i Senatu. Kwestię tę  podnosił również w listopadzie i grudniu 2017 r. w toku prac legislacyjnych nad ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w  procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, m.in. w opiniach dla Marszałka Sejmu z 22 listopada 2017 r. i Marszałka Senatu z 18 grudnia 2017 r. Niestety, ustawodawca nie podjął działań w celu uregulowania tego ważnego zagadnienia. 

Przewodniczący senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji poinformował, że postulat uregulowania prekampanii wyborczej jest niezasadny, a utrzymanie obecnego stanu prawnego stanowi świadomą decyzję ustawodawcy. RPO nie zgodził się z  tą konkluzją. W związku 24 maja 2018 r. wysłano kolejne wystąpienie do Marszałka Senatu, na które do dziś nie ma odpowiedzi.

A doniesienia medialne i opracowania organizacji pozarządowych wskazują, że problem braku regulacji prekampanii wyborczej jest wciąż aktualny. RPO z uwagą i zrozumieniem przyjął także stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z  7 maja 2018 r. Popiera sformułowane w nim (po raz kolejny) postulaty ustawowego uregulowania zasad prowadzenia prekampanii.

Dlatego RPO prosi marszałków o przyjęcie tych uwag i rozważenie zainicjowania koniecznych zmian w prawie wyborczym. 

VII.602.23.2015