Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił Ministrowi Sprawiedliwości opinię do projektu nowelizacji ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (nr UPRO1), z prośbą o jej uwzględnienie w dalszych pracach legislacyjnych

Istotą projektu jest:

• zmiana zasad przedłużania orzekania przez sędziego po ukończeniu 65. roku życia przez zastąpienie wymogu zgody Krajowej Rady Sądownictwa oświadczeniem zainteresowanego sędziego oraz zaświadczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań zdrowotnych, które będą składane prezesowi właściwego sądu apelacyjnego;
• likwidacja możliwości delegowania sędziego do czynności administracyjnych w Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Ministerstwie Spraw Zagranicznych;
• wyznaczenie na 4 lata maksymalnego okresu delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości, Biura Krajowej Rady Sądownictwa i Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. 

Marcin Wiącek nie zgłasza zastrzeżeń do pierwszej zmiany. Druga i trzecia zmiana stanowią krok we właściwym kierunku, ale komentarza wymagają kwestie szczegółowe.

Aktualny pozostaje zaś postulat RPO ws. ponownego namysłu nad kwestią delegowania sędziów do urzędów obsługujących władzę wykonawczą. Rzecznik zwracał uwagę, że rodzi to ryzyko wytwarzania się nieformalnych więzów lojalności między sędzią a egzekutywą, które mogą podać w wątpliwość jego niezawisłość. Wyrażał też wątpliwości co do sędziów na wieloletnich delegacjach, którzy de facto tracą kontakt z orzekaniem, a zachowują przywileje mające gwarantować im niezawisłość w orzekaniu. Kontrastuje to ze zwykłymi urzędnikami, którzy  wykonują podobne obowiązki, a takich przywilejów nie mają. Dlatego RPO postulował rozważenie np. wprowadzenie maksymalnego okresu delegacji sędziów do urzędów albo całkowite zniesienie delegacji.

Postulaty RPO projekt realizuje częściowo, pozostawiając możliwość delegowania sędziów do MS, ale na czas nieprzekraczający 4 lat. Utrzymanie nawet tak ograniczonej czasowo delegacji nadal jednak budzi wątpliwości. Dotyczą one:

• nierównego traktowania wykonujących podobne obowiązki zwykłych urzędników i sędziów delegowanych;
• zwiększenia (o ponad 100 proc.) liczby sędziów odchodzących w ciągu roku w stan spoczynku - samo rozszerzenie możliwości przedłużania orzekania przez sędziów w wieku emerytalnym może nie rozwiązać problemu;
• jednoznacznego wykluczenia możliwości przedłużenia okresu delegacji ponad 4 lata.

VII.510.20.2025