Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich z nadzieją przyjął informację o powołaniu Zespołu ds. rozwiązywania problemów społeczności romskiej w Koszarach oraz wznowieniu prac Zespołu ds. rozwiązywania problemów mieszkaniowych i sytuacji społeczno-bytowej społeczności romskiej w Maszkowicach 
• Zastępca RPO Valeri Vachev prosi Wojewodę Małopolskiego o informację co do postępów prac zespołów oraz rozważenie włączenia do nich reprezentantów mieszkańców obu osiedli
• Upomina się też o zapewnienie lokali zastępczych mieszkańcom osiedla w Koszarach, gdzie planuje się rozbiórkę 5 budynków mieszkalnych - samowoli budowlanych
• - Dokładamy wszelkich starań, by każdy mieszkaniec województwa mógł uważać swoje miejsce zamieszkania za bezpieczne - napisał w obszernej odpowiedzi Tomasz Ocetkiewicz, pełnomocnik wojewody ds. mniejszości narodowych i etnicznych. Dodał, że na tym etapie nieplanowane jest włączenie do zespołów członków społeczności romskiej. 

RPO wyraża oczekiwanie, że realizacja zadań, zwłaszcza opracowanie raportów z rekomendacjami i propozycjami Wojewody do właściwych organów centralnych i naczelnych, umożliwi wdrożenie wielopłaszczyznowej strategii działania dla trwałej poprawy standardu życiowego Romów i Romek oraz pełne włączenie tej grupy w życie społeczne.

Niepokojące jest jednak nieuwzględnienie w obu zespołach przedstawiciela bądź przedstawicielki mieszkańców osiedli w Maszkowicach i Koszarach. Zgodnie z wiedzą RPO osoba wymieniona jako członek Zespołu ds. rozwiązywania problemów społeczności w Koszarach nie jest przedstawicielem mieszkańców osiedla.

Budzi to wątpliwości zwłaszcza w kontekście planowanych rozbiórek 7 obiektów budowlanych (w tym 5 budynków mieszkalnych) w osiedlu w Koszarach. Mieszkają tam osoby o szczególnych potrzebach - jedna osoba z niepełnosprawnością i jedna przewlekle chora - a także osoby małoletnie i starsze. 

Z informacji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego wynika, że rozbiórki są wciąż planowane, choć Wójt Gminy Limanowa deklarował, że w zasobie mieszkaniowym nie ma lokali zastępczych. Jak wskazał PINB "nie można posługiwać się brakiem lokali zastępczych jako legitymacji uprawniającej do zaniechania wykonania obowiązku rozbiórki samowolnych budynków". 

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka stanowi, że każdą ingerencję w chronione art. 8 EKPC prawo do poszanowania domu, która rodzi ryzyko jego utraty, musi poprzedzać szczegółowe zbadanie jej proporcjonalności i zasadności, nawet gdy działanie to jest co do zasady zgodne z prawem krajowym.

ZRPO Valeri Vachev prosi wojewodę małopolskiego Krzysztofa Jana Klęczara o stanowisko wobec opisanych kwestii i informację na temat postępów prac zespołów oraz w sprawie zapewnienia lokali zastępczych mieszkańcom osiedla.

Zwraca się też o rozważenie możliwości zapewnienia reprezentacji mieszkańców obu osiedli w pracach zespołów. Możliwość przedstawienia własnego punktu widzenia przez osoby, których bezpośrednio dotyczą zagadnienia omawiane na posiedzeniach jest niezbędna dla wypracowania rozwiązań trwale poprawiających sytuację mieszkańców osiedli.

Odpowiedź Tomasza Ocetkiewicza, pełnomocnika Wojewody Małopolskiego ds. mniejszości narodowych i etnicznych 

W odpowiedzi na pismo znak XI.816.27.2023.JK z 21.10.2024 dotyczące sytuacji społeczności romskiej w Koszarach oraz prac zespołów problemowych przekazuję informacje i stanowisko w tej sprawie.

Gmina Limanowa - osiedle Koszary: na terenie osiedla obecnie posadowionych jest 15 budynków, w tym 3 będące własnością Gminy Limanowa, w których zamieszkuje 9 rodzin romskich. Pozostałe osoby mieszkają w budynkach wybudowanych bez wymaganego zezwolenia budowlanego. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Limanowej prowadzi 14 postępowań egzekucyjnych w administracji wobec mieszkańców osiedla w Koszarach, w tym 2 postępowania skierowano do ponownego rozpatrzenia (złożono zażalenie), wobec 4 postępowań wystawiono wykonania zastępcze, wobec 1 postępowania wszczęto z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji PINB. Ogółem nałożono na zobowiązanych kary grzywny w kwocie 631.405,34 zł.

Gmina Limanowa w 2024 r. zrezygnowała ze środków finansowych na zakup kontenerów mieszkalnych w ramach „Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce na lata 2021-2030.” 

Gmina Łącko - osiedle Maszkowice: na osiedlu jest 57 samowoli budowlanych zatwierdzonych przez Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego. Kontynuacja postępowań administracyjnych w stosunku do stwierdzonych samowoli budowlanych,  prowadzone jest dodatkowo 6 postępowań administracyjnych, w tym 4 legalizacyjne. W toku są obecnie 34 postępowania egzekucyjne, w których zobowiązanymi są Gmina - 4 i Romowie - 30. Łączna suma grzywien nałożonych na mieszkańców osady wynosi - 570.300,30 zł. W czterech przypadkach Naczelnik Urzędu Skarbowego z uwagi na bezskuteczność egzekucji umorzył postepowania wobec wyegzekwowania nałożonych grzywien. Ponadto Komornik Sądu przy Sądzie Rejonowym w Nowym Sączu z uwagi na bezskuteczność egzekucji wobec zobowiązanej umorzył prowadzone postępowanie egzekucyjne i obciążył PINB jako wierzyciela w części kosztami egzekucyjnymi.

Gmina Łącko w 2024 r. zakupiła dwa kontenery mieszkalne (domki holenderskie) ze środków finansowych w ramach „Programu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce na lata 2021-2030.”

Zgodnie z informacjami otrzymanymi z Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Limanowej i w Nowym Sączu prowadzone są nadal działania egzekucyjne (administracyjne) wobec nakazów rozbiórki budynków gospodarczych nie zamieszkałych przez rodziny romskie. 

W 2024 roku odbyły się dwa posiedzenia zespołów ds. rozwiązywania problemów.

Wnioski i ustalenia dotyczące zespołu ds. Koszar:
1)  opracowanie przez Gminę Limanowa strategii rozwoju lokalnego z uwzględnieniem osiedla romskiego Koszary, w tym inwentaryzacja osiedla (ile dzieci, osób z niepełnosprawnościami, sposób zagospodarowania sąsiednich działek, ewentualne zabezpieczenie rodzin uczestniczących w postepowaniu egzekucyjnym),
2)  pilne zabezpieczenie lokali zastępczych (3 kontenerów mieszkalnych) przez Gminę dla mieszkańców osiedla,
3)  podjęcie współpracy przez gminę Limanowa ze Starostwem Powiatowym w Limanowej celem wypracowania wspólnych działań mających na celu pomoc mieszkańcom osiedla przy ewentualnych rozbiórkach mieszkań, w tym zapewnienie lokali zastępczych,
4)  konieczność raportowania swoich działań bezpośrednio do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie przez poszczególne służby,
5)  zorganizowanie spotkania z mieszkańcami osiedla Koszary i wybranie lidera/liderów rodzin romskich,
6)  spotkanie i rozmowy z radnymi i Radą Gmina Limanowa w kwestii rodzin romskich,
7)  wydzielenie części gruntu na posadowienie kontenerów mieszkalnych dla rodzin zagrożonych rozbiórką i eksmisją,
8)  przygotowanie harmonogramu działań przez Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Limanowej wspólnie z Gminą Limanowa przy współpracy Starostwa Powiatowego w Limanowej,
9)  zorganizowanie spotkania na osiedlu romskim w Koszarach (po wakacjach) wspólnie z Inspektoratem Ochrony Środowiska oraz Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną,

Wnioski i ustalenia dotyczące zespołu ds. Maszkowic:
1)    zakup kolejnych domków holenderskich dla rodzin romskich (tylko w przypadku zagrożenia życia i zdrowia),
2)    kontynuowanie projektów związanych z opracowaniem dokumentacji projektowej dot. budowy kanalizacji deszczowej na terenie osiedla w Maszkowicach,
3)    kontynuowanie prac związanych z Planem zagospodarowania przestrzennego.
4)    zorganizowanie spotkania/spotkań (po wakacjach) na osiedlu z liderami rodzin romskich i podniesienie świadomości w sprawie dalszych działań związanych z postępowaniami egzekucyjnymi, powstawania kolejnych samowoli budowlanych oraz konieczności zmniejszenia ilości domów.

Wspólny wniosek i ustalenie dla obu Zespołów: rozważenie możliwości poszerzenia składu Zespołu, zmianę zakresu przedmiotowego i połączenie kwestii rozwiązywania problemów społeczności romskiej z osiedli w Maszkowicach i Koszarach.

Kolejne posiedzenie zespołów planowane jest na koniec listopada br., wnioski i ustalenia ze spotkań przekażemy do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Dziękuję za cenne spostrzeżenia Pana Rzecznika i propozycje wprowadzenia rozważenie możliwości dotyczące włączenia przedstawiciela społeczności romskiej do prac obu Zespołów. Informuję, że na tym etapie działań, nieplanowane jest poszerzenie Zespołu. Zespoły mają charakter doradczy dla Wojewody Małopolskiego i ich nadrzędnym celem jest bieżące informowanie Wojewody o podejmowanych działaniach służb, dokonywanie analiz sytuacji socjalno-bytowej rodzin romskich oraz wsparcie gminy w opracowaniu strategii rozwoju i zagospodarowania Koszar i Maszkowic. Członkami Zespołu są przede wszystkim przedstawiciele służb i inspekcji administracji zespolonej i niezespolonej w województwie.

Równocześnie zapewniam Pana, że skomplikowana i trudna sytuacja rodzin romskich na osiedlach oraz problemy sąsiedzkie ze społecznością lokalną są na bieżąco monitorowane przez Pełnomocnika Wojewody Małopolskiego ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Zgodnie z Konstytucją wszyscy są równi wobec prawa, którego przestrzeganie obowiązuje każdego obywatela naszego kraju. Należy podkreślić, że staramy się, aby nasze działania uwzględniały dobro wszystkich mieszkańców Małopolski, a jedność oraz współpraca w działaniu są dla nas priorytetem. Mogę zapewnić, że dokładamy wszelkich starań, by każdy mieszkaniec naszego województwa mógł uważać swoje miejsce zamieszkania za bezpieczne.

Dziękuję Panu Rzecznikowi za zainteresowanie i zaangażowanie w sprawy mniejszości romskiej z terenu województwa małopolskiego. 

XI.816.27.2023