Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Niemal przez dwa lata obywatel przebywał na oddziale psychiatrii sądowej - choć sąd nie orzekł wobec niego środka zabezpieczającego
• W praktyce doszło do bezprawnego pozbawienia wolności
• Nie spotkało się to jednak z odpowiednią reakcją sędziego penitencjarnego  
• RPO zwrócił się do prezesa Sądu Okręgowego w Gdańsku w sprawie poprawy funkcjonowania nadzoru penitencjarnego

Rzecznik Praw Obywatelskich monitoruje przestrzeganie praw osób przebywających w zakładach psychiatrycznych, wobec których orzeczono izolacyjny środek zabezpieczający. W tych ramach badane są sprawy indywidualne. Przedstawiciele RPO wizytują te miejsca detencji.

23-24 stycznia 2020 r. pracownicy Zespołu ds. Wykonywania Kar Biura RPO przeprowadzili wizytację dwóch Oddziałów (XXII i XXIV) Psychiatrii Sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Starogardzie Gdańskim. Zdiagnozowano wówczas szereg nieprawidłowości, które zostały przedstawione wraz z zaleceniami w notatce z wizytacji.

Szczególne zaniepokojenie wzbudziła sprawa pacjenta, który przebywał na oddziale psychiatrii sądowej - mimo braku orzeczenia sądu o zastosowaniu środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. 

Podczas rozmowy z przedstawicielem szpitala wizytujący stanowczo stwierdzili, że umieszczenie pacjenta na oddziale jest działaniem sprzecznym z obowiązującym porządkiem prawnym. Przepisy nie przewidują bowiem możliwości przyjęcia kogokolwiek do Oddziału Psychiatrii Sądowej bez decyzji sądu o zastosowaniu środka zabezpieczającego bądź organu dysponującego w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym.

Tak poważna nieprawidłowość, jak bezprawne pozbawienie człowieka wolności, wymaga natychmiastowej reakcji i podjęcia działań, także ze strony sędziego penitencjarnego w ramach sprawowanego nadzoru penitencjarnego. Tak się jednak nie stało - mimo że informacja o tym zdarzeniu wpłynęła do Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych Sądu Okręgowego w Gdańsku w listopadzie 2020 r.

Pacjent przebywał bowiem w zakładzie psychiatrycznym o wzmocnionym zabezpieczeniu bez podstawy prawnej do 21 października 2021 r.

RPO zwrócił się do prezesa Sądu Okręgowego w Gdańsku o stanowisko w tej sprawie i podjęcie działań w celu poprawy funkcjonowania nadzoru penitencjarnego.

IX.517.36.2020