Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby poszkodowane działaniami GetBack S.A. mają prawo do zbadania przez sąd sprawy przymusowej restrukturyzacji Idea Bank S.A.
• Wszczęcie takiej restrukturyzacji pozbawiło bowiem możliwości dochodzenia roszczeń obligatariuszy GetBack, którzy nabyli obligacje przez ten bank
• WSA prowadził zaś sprawę tak, że w wielu aspektach ograniczył możliwość skutecznej ochrony praw poszkodowanych
• Rzecznik Praw Obywatelskich ma też wątpliwości co do stanowiska WSA w świetle wymagań prawa unijnego zapewnienia skutecznej ochrony stronie słabszej umowy, czyli przede wszystkim konsumentom
• AKTUALIZACJA: 9 czerwca 2025 r. Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił część skarg kasacyjnych i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania WSA 

RPO Marcin Wiącek przystąpił do postępowania NSA ze skarg kasacyjnych. Wnosi, by uchylił on wyrok WSA z 2021 r. -  oddalający skargi Rady Nadzorczej Idea Banku S.A. i poszkodowanych obligatariuszy na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w sprawie restrukturyzacji - oraz by sam rozpoznał te skargi. 

26-stronicowe stanowisko szczegółowo przedstawia argumenty na rzecz skarżących. Rzecznik już wcześniej badał sprawę afery GetBack.

Przystąpienie jest realizacją zapewnienia RPO, złożonego podczas spotkania w Biurze RPO 4 listopada 2021 r. nt. sytuacji osób poszkodowanych działaniami GetBack. 

Rzecznik ocenił, że postępowanie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - zakończone wyrokiem z 25 sierpnia 2021 r (sygn. akt VI SA/Wa 201/21) – było prowadzone w sposób, który w wielu aspektach ograniczył możliwość skutecznej ochrony praw poszkodowanych. 

Stanowisko WSA rodzi także głębokie wątpliwości, w świetle wymagań, jakie prawo unijne stawia państwom członkowskim, jeśli chodzi o zapewnienie skutecznej ochrony stronie słabszej umowy, to jest przede wszystkim konsumentom. 

Wątpliwości te związane są z: 

• odmową zadania pytania prejudycjalnego dotyczącego relacji pomiędzy dyrektywą 2005/29 a dyrektywą 2014/59 w świetle szczególnych okoliczności, w jakich w Polsce doszło do naruszeń dyrektywy 2005/29 poprzez wszczęcie przymusowej restrukturyzacji,
• uznaniem przez WSA, że sytuacja obligatariuszy nie pogorszyła się w związku z wszczęciem przymusowej restrukturyzacji, w porównaniu do sytuacji, w jakiej by byli, gdyby została ogłoszona upadłość.

Rzecznik w piśmie do NSA wskazuje, że wszczęcie przymusowej restrukturyzacji Idea Banku to jedna z wielu decyzji organów państwa w związku z aferą GetBack. Krąg poszkodowanych obejmuje ponad 9 tys. osób, a sprawa wzbudza ogromne zainteresowanie społeczne.

Biorąc pod uwagę to - jak również sytuację poszkodowanych, do czego przyczyniły się instytucje państwowe - każde postępowanie sądowe dotyczące tej afery powinno być prowadzone z zachowaniem najwyższych standardów staranności i transparentności. Chodzi o to, aby w pełni zrealizowano prawo poszkodowanych do skutecznej obrony ich praw. 

Tymczasem WSA nie rozpatrzył wniosku o rozpatrzenie sprawy na rozprawie i rozpoznał ją na posiedzeniu niejawnym. Argumentował, że nie było możliwości przeprowadzenia rozprawy zdalnej.

Obligatariusze zarzucają też WSA brak możliwości zapoznania się przez nich z całością materiału dowodowego oraz wszystkimi aktami postępowania. 

Ponadto WSA odrzucił większość wniosków dowodowych wniesionych przez skarżących. 

W ocenie RPO każdy z tych elementów - ograniczających skuteczną ochronę - mógłby być akceptowalny, gdyby rozpatrywać go odrębnie. Nagromadzenie zaś elementów ograniczających możliwość skutecznej ochrony (zwłaszcza na tle charakteru sprawy) może prowadzić do wniosku, że WSA przekroczył zasady proporcjonalności, jeśli chodzi o konieczność rzetelnego postępowania sądowego. (całe stanowisko RPO dla NSA w załączniku poniżej)

Wyrok NSA i uzasadnienie ustne 

W ustnych motywach wydanego rozstrzygnięcia, NSA w pierwszej kolejności odniósł się do wniosków Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o odrzucenie skarg innych, poza Radą Nadzorczą Idea Banku, podmiotów kwestionujących decyzję w sprawie przymusowej restrukturyzacji. NSA uznał te wnioski za niezasadne i jednoznacznie potwierdził, że na gruncie dyrektywy, podmioty takie jak akcjonariusze i wierzyciele (w tym obligatariusze) podmiotu poddanemu przymusowej restrukturyzacji są legitymowane do kwestionowania decyzji BFG.

Kolejno NSA podkreślił, że fakt połączenia do wspólnego rozpoznania i rozpatrzenia skarg kilkuset podmiotów oraz wydania w sprawie jednego wyroku, nie jest równoznaczny z rozpoznawaniem jednej sprawy sądowoadministracyjnej. W konsekwencji, wobec tych, spośród składających skargę do WSA w Warszawie na decyzję BFG, którzy nie wnieśli skargi kasacyjnej do NSA, wyrok pierwszoinstancyjny już się uprawomocnił (sprawy z ich skarg zostały prawomocnie zakończone), natomiast podmioty, które wniosły skargi kasacyjne nie mogły się skutecznie domagać uchylenia kwestionowanego wyroku w całości (a jedynie w zakresie, w jakim oddalał ich, konkretną skargę). NSA przypomniał także, że jest związany zarzutami skarg kasacyjnych, jakie zostały w niniejszej sprawie wniesione.

Wskazane okoliczności miały zasadniczy wpływ na ostateczną formę rozstrzygnięcia NSA. Uznał on bowiem, że tylko 8 spośród wniesionych w sprawie skarg kasacyjnych (skargi kasacyjne wniesione m.in. przez Radę Nadzorczą Idea Banku) zawierało usprawiedliwione podstawy.

Przyczyną uwzględnienia 5 z nich (w tym Rady Nadzorczej Idea Banku) było podniesienie w nich zasadnego zarzutu naruszenia przez WSA przy rozpatrywaniu sprawy przepisów postępowania, polegającego na nie odniesieniu się do podnoszonych na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji zastrzeżeń odnośnie do działania przez BFG w warunkach konfliktu interesu (z uwagi na jednoczesne pełnienie funkcji organu restrukturyzacji, kuratora i gwaranta depozytów bez zapewnienia wymaganego prawem rozdzielenia organizacyjnego tych funkcji). Zarzut ten NSA uznał za uzasadniony nade wszystko z uwagi na wskazane przez Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku w sprawie C-118/23 (zapadłym na skutek pytania zadanego przez WSA w Warszawie w sprawie dotyczącej przymusowej restrukturyzacji Getin Banku S.A.) warunki, w jakich możliwe jest łączenie wspomnianych funkcji.

Z kolei przyczyną uwzględnienie 3 skarg kasacyjnych (wniesionych przez łącznie ponad dwieście podmiotów) było podniesienie w nich zarzutu odnoszącego się do odmowy udostępnienia tym skarżącym przez WSA w Warszawie akt postępowania (akt administracyjnych postępowania przed BFG). NSA wskazał, że ze względu na tryb wydawania decyzji przez BFG (stroną postępowania w sprawie przymusowej restrukturyzacji jest tylko podmiot poddawany restrukturyzacji; decyzję i uzasadnienie doręcza się tylko radzie nadzorczej tego podmiotu a pozostałe zainteresowane podmioty dowiadują się o wydaniu decyzji z komunikatu zamieszczanego przez BFG), odmowa udostępnienia akt przez WSA wpłynęła na możliwość obrony praw przez zainteresowane podmioty, które o treści i uzasadnieniu decyzji w sprawie przymusowej restrukturyzacji mogły dowiedzieć się wyłącznie korzystając z dostępu do akt postępowania przed sądem administracyjnym.

W konsekwencji NSA:

• uchylił zaskarżony wyrok WSA w zakresie, w jakim doszło nim do oddalenia skarg podmiotów, których skargi kasacyjne NSA uznał za uzasadnione i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania WSA;
• oddalił pozostałe skargi kasacyjne;
• odstąpił od orzeczenia zwrotu kosztów postępowania (z uwagi na to, że przyczyny uwzględnienia części skarg kasacyjnych leżały po stronie WSA, który dopuścił się naruszenia przepisów postępowania).

Ocenę podniesionych w skargach kasacyjnych zarzutów, jakie uznał za nieuzasadnione, NSA przedstawi dopiero w pisemnym uzasadnieniu wyroku, które zostanie sporządzone z urzędu.

V.511.762.2021