Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Finansowanie całodobowych psychiatrycznych świadczeń opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych dla dorosłych nie gwarantuje im prawa do korzystania z należnych świadczeń
• Od sześciu lat wycena tych świadczeń nie zmieniła się, mimo wzrostu faktycznych kosztów zakładów opiekuńczo-leczniczych – co zagraża dalszemu ich funkcjonowaniu
• RPO Marcin Wiącek poprosił o stanowisko w tej sprawie ministra zdrowia Adama Niedzielskiego
• AKTUALIZACJA: NFZ prowadzi prace analityczne w celu wypracowania rozwiązań skutkujących wzrostem wyceny poszczególnych zakresów świadczeń udzielanych w trybie stacjonarnym - głosi odpowiedź resortu

Rzecznik Praw Obywatelskich dostaje skargi w sprawie wyceny całodobowych psychiatrycznych świadczeń opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych dla dorosłych. Wnioski w tej sprawie złożyli m.in. dyrektorzy Wojewódzkiego Ośrodka Lecznictwa Odwykowego i Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Gorzycach oraz dyrektora PZOL w Międzybrodziu Bialskim. 

Zasygnalizowali oni bardzo niepokojącą sytuację tych zakładów. Obecny poziom finansowania całodobowych psychiatrycznych świadczeń opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych dla dorosłych jest bowiem tak bardzo niewystarczający, że zagraża dalszemu funkcjonowaniu zakładów, a przede wszystkim nie gwarantuje pacjentom prawa do korzystania z należnych im świadczeń. 

Obecnie średnie ceny tzw. osobodni w poszczególnych województwach dla psychiatrycznych świadczeń ZOL/ZPO dla dorosłych wynoszą od 101,46 zł do 116,56 zł. Są niższe niż ceny osobodni stosowane dla dziennych oddziałów psychiatrycznych ogólnych (od 102,96 zł do 151,80 zł), a także niższe niż opłaty za pobyt w domach pomocy społecznej.  

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 czerwca 2019 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, przewiduje, że zakłady są zobowiązane do zapewnienia:

1)    świadczeń terapeutycznych;
2)    programów terapeutycznych;
3)    niezbędnych badań diagnostycznych;
4)    konsultacji specjalistycznych;
5)    leków;
6)    wyrobów medycznych, w tym wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi;
7)    wyżywienia (z zastrzeżeniem art. 18 ustawy);
8)    działań edukacyjno-konsultacyjne dla rodzin.

A pacjenci to przeważnie osoby po 50. roku życia, którzy oprócz schorzeń psychiatrycznych mają również liczne schorzenia somatyczne wymagające diagnostyki, farmakoterapii, jak i specjalistycznego leczenia w zakresie m. in.  neurologicznym, internistycznym, chirurgicznym, urologicznym, urazowoortopedycznym, stomatologicznym i protetycznym, poudarowym, pozawałowym, pulmonologicznym, kardiologicznym, onkologicznym i innych.

Schorzenia te - jako współistniejące - są leczone w psychiatrycznych ZOL/ZPO w ramach środków otrzymywanych na opiekę psychiatryczną. Przy tak skalkulowanej stawce ceny za osobodzień nie pozwala to pacjentom na dostęp do gwarantowanych im świadczeń zdrowotnych.

Od sześciu lat wycena całodobowych psychiatrycznych świadczeń opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych dla dorosłych nie zmieniła się, mimo że w tym okresie zasadniczo zwiększyły się faktyczne koszty (wzrost średnich wynagrodzeń, energii elektrycznej, ogrzewania lub opału, cen leków itp.).  

Odpowiedź MZ 

Narodowy Fundusz Zdrowia poinformował, że wskutek kierowanej do Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia korespondencji od przedstawicieli placówek medycznych, związków zawodowych oraz regionalnych instytucji dialogu społecznego czy też konsultantów w dziedzinie psychiatrii w tym psychiatrii dzieci i młodzieży, zwracających uwagę na pilną potrzebę podjęcia działań dotyczących m.in. wzrostu nakładów na świadczenia, w ramach dostępnych środków finansowych, Zarządzeniem nr 59/2017/DSOZ z dnia 26 lipca 2017 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień, Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia podjął decyzję o zwiększeniu wyceny punktowej wszystkich świadczeń w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień, ze skutkiem finansowym szacowanym w skali sześciu miesięcy na kwotę ok. 36 mln zł.

Następnie Zarządzeniem nr 41/2018/DSOZ z dnia 23 maja 2018 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień, Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia podjął decyzję o zastosowaniu współczynników korygujących: o wartości 1,04 dla świadczeń realizowanych w warunkach stacjonarnych psychiatrycznych i 1,06 dla świadczeń realizowanych w warunkach stacjonarnych psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w celu pokrycia wzrostu kosztów świadczeń psychiatrycznych ponoszonych przez świadczeniodawców, ze skutkiem finansowym szacowanym w skali sześciu miesięcy na kwotę ok. 29,5 mln. zł.

Aktualnie, również do Funduszu, docierają sygnały o wzroście kosztów leczenia świadczeniobiorców, w tym informacje o trudnościach związanych z zatrudnianiem i utrzymaniem właściwego personelu do realizacji świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, w związku z czym w Centrali Funduszu prowadzone są prace analityczne uwzględniające przepisy § 16 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, mające na celu wypracowanie rozwiązań skutkujących wzrostem wyceny poszczególnych zakresów świadczeń udzielanych w trybie stacjonarnym.

Należy jednak pamiętać, że poziom finansowania świadczeń uwarunkowany jest wysokością środków finansowych, jakimi dysponuje płatnik; obowiązkiem Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia jest przestrzeganie dyscypliny finansowej - odpisał Maciej Miłkowski, podsekretarz stanu w MZ.

V.7016.97.2021