Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Karta Praw Osób Doświadczających Bezdomności może przyczynić się do systemowego rozwiązania tego problemu 
• To dokument, w którym władze miejskie zobowiązują się do przestrzegania podstawowych praw osób dotkniętych kryzysem bezdomności
• Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie dopomina się u prezydenta m. st. Warszawy o przyjęcie takiej Karty przez władze samorządowe
• AKTUALIZACJA: W związku z wybuchem konfliktu zbrojnego w Ukrainie harmonogram prac nad Warszawską Kartą Praw Osób Doświadczających Bezdomności uległ zmianie. Obecnie wznowiono prace nad przyjęciem powyższego dokumentu - informuje Ratusz

Osoby w kryzysie bezdomności to jedna z najsłabszych grup, stygmatyzowana przez swój status.  Bezdomność nie musi być stanem trwałym, ale do tego osoby w takim kryzysie potrzebują naszej pomocy. Najważniejszym prawem takiej osoby  jest prawo do wyjścia z bezdomności. Taki jest główny zapis projektu Karty, przygotowanej przez europejskie organizacje pozarządowe zajmujące się rozwiązywaniem problemu bezdomności - Housing Rights Watch i European Federation of National Organisations Working with the Homeless. 

Z jej postanowień wynika m.in., że podstawowym zobowiązaniem władz miasta powinno być zapewnienie takiego wsparcia danej osobie, aby mogła wyjść z bezdomności oraz by miała prawo do schronienia. Równie ważne jest także, aby nie była w żadnych sytuacjach poniżana czy dyskryminowana i miała równy dostęp do usług publicznych.

Karta funkcjonuje już w niektórych europejskich miastach.

Argumenty przemawiające za zasadnością przyjęcia takiego dokumentu przez władze Warszawy RPO porusza w korespondencji z władzami miasta od 2019 r. Poparcie dla idei Karty wyrażają organizacje pozarządowe, pomagające na co dzień osobom w kryzysie bezdomności, w tym zwłaszcza w stolicy. Również działająca przy RPO Komisja Ekspertów ds. Przeciwdziałania Bezdomności jednoznacznie popiera starania o przyjęcie Karty w jak największej liczbie polskich miast.

W odpowiedzi na ostatnie pismo RPO z 24 października 2019 r. ówczesny wiceprezydent Paweł Rabiej informował, że w pełni podtrzymuje deklarację dotyczącą przygotowań do wprowadzenia  Karty Praw Osób w Kryzysie Bezdomności. Idea karty została przedstawiona Komisji Dialogu Społecznego ds. Bezdomności, powołana została grupa robocza, która podjęła nad nią prace. Odbyły się trzy spotkania, ustalono harmonogram kolejnych spotkań konsultacyjnych, jednak z powodu pandemii w okresie marzec-czerwiec 2020 r. prace zostały wstrzymane. 

Od lipca 2020 r. grupa robocza podjęła działania w sprawie Karty. Po zakończeniu procesu konsultacji, ostateczny kształt projektu Warszawskiej Karty Praw Osób w Kryzysie Bezdomności miał zostać przedłożony pod obrady Rady m.st. Warszawy.

Z informacji na stronie internetowej Urzędu wynika, że w planach Miasta było podjęcie uchwały w tej sprawie w I kwartale 2022 r. Niestety, miasto nadal nie podjęło żadnej decyzji.

Dlatego też RPO Marcin Wiącek pyta Rafała Trzaskowskiego, czy konsultacje w sprawie Karty zostały zakończone i jakie jest ostatecznie stanowisko prezydenta i Rady m.st. Warszawy.

Odpowiedź Tomasza Pactwy, dyrektora Biura Pomocy i Projektów Społecznych

Nawiązując do Pana pisma uprzejmie informuję, że w związku z wybuchem konfliktu zbrojnego na Ukrainie, harmonogram prac nad Warszawską Kartą Praw Osób Doświadczających Bezdomności uległ zmianie. Obecnie wznowiono prace nad przyjęciem powyższego dokumentu.

Chciałem zwrócić uwagę, że w czasie trwania prac nad Warszawską Kartą Praw Osób Doświadczających Bezdomności i po ich zakończeniu zostały wprowadzone rozwiązania lub podjęto działania związane z wnioskami poszczególnych grup roboczych m.in.:

• przeprowadzono badanie pracowników socjalnych w zakresie trudności i problemów w pracy z osobami po kryzysie bezdomności;
• przeprowadzono szkolenia dla streetworkerów w zakresie dostrzegania zagrożeń przy ogrzewaniu pomieszczeń przeprowadzone przez Straż Pożarną we współpracy z SCB;
• nawiązano współpracę pomiędzy instytucjami odpowiedzialnymi za transport miejski a streetworkerami w zakresie szybkiego udzielania pomocy i wsparcia osobom w kryzysie bezdomności przebywającym na przystankach, stacjach metra itp.; 
• wyznaczono koordynatora działań w zakresie wolnych miejsc w placówkach dla osób w kryzysie bezdomności, 
• wypracowano standard komunikacji pomiędzy instytucjami, służbami i organizacjami pozarządowymi, uwzględniając porę wieczorno-nocną oraz weekendy;
• nastąpiła wymiana doświadczeń i dobrych praktyk służb, instytucji, organizacji pozarządowych oraz pracowników socjalnych szpitali i SOR w działaniach na rzecz osób w kryzysie bezdomności.

Od grudnia 2022 r. Warszawskie Centrum Integracji „Integracyjna Warszawa" pełni funkcję miejskiego koordynatora umieszczania osób w kryzysie bezdomności w placówkach. W sytuacji, gdy Straż Miejska czy Policja otrzymują zgłoszenie od mieszkańca, że w przestrzeni publicznej przebywa osoba w kryzysie bezdomności, która potrzebuje pomocy, służby kontaktują się bezpośrednio z pracownikiem WCI. Miejski koordynator posiada wiedzę na temat aktualnego stanu wolnych miejsc noclegowych i po rozpoznaniu stanu zdrowia osoby potrzebującej wsparcia, kieruje służby bezpośrednio do danej placówki. Skróciło to czas interwencji podejmowanych przez służby i ułatwiło współpracę. Miejski koordynator utrzymuje również stały kontakt ze szpitalami oraz placówkami ochrony zdrowia. Wskazuje odpowiednie miejsca noclegowe dla osób opuszczających szpitale, które wymagają pomocy wyspecjalizowanego opiekuna medycznego lub mają trudności w poruszaniu się. Działanie to jest związane z prawem do wyjścia z bezdomności, które stanowiło prawo w punkcie pierwszym karty praw osób doświadczających bezdomności.

Warszawskie Centrum Integracji koordynuje również programy mieszkaniowe kierowane do osób doświadczających bezdomności, w tym innowacyjny program mieszkaniowy „Najpierw Mieszkanie". Jego celem jest tworzenie osobom doświadczającym długotrwałej bezdomności i kryzysu psychicznego warunków powrotu do pełnego zdrowia i trwałego zakończenia bezdomności. Działanie to jest związane prawem numer 2 dotyczącym zagwarantowania każdej osobie dostępu do godnego tymczasowego schronienia.

W m.st. Warszawa stale rozwijany jest system pomocy na rzecz osób doświadczających bezdomności. Warszawska Karta Osób Doświadczających Bezdomności jest jego elementem.

Jednocześnie apeluję do Pana Rzecznika w sprawie zobowiązania pozostałych gmin/województw do podejmowania intensywniejszych działań oraz poszukiwania nowych rozwiązań i metod pracy z osobami w kryzysie bezdomności. Równomierna pomoc wszystkich gmin/województw na rzecz osób doświadczających bezdomności może mieć realny wpływ na zmniejszenie skali tego problemu.

Działania związane z wprowadzaniem Warszawskiej Karty Praw Osób Doświadczających Bezdomności są na zaawansowanym poziomie procedowania w m.st. Warszawie.

IV.402.1.2019