Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wojsko nie zwraca kosztów dojazdu do jednostek wojskowych żołnierzom pasywnej rezerwy, którzy są powoływani na ćwiczenia
• Dostają je tylko osoby wezwane do osobistego stawienia w sprawach dotyczących obowiązku obrony - a to nie to samo, co powołanie do odbycia ćwiczeń rezerwy
• Przerzucanie kosztów dojazdów na obywateli narusza zasady współżycia i sprawiedliwości społecznej – uważa Marcin Wiącek i prosi Ministra Obrony Narodowej o zmianę przepisów

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi żołnierzy rezerwy powoływanych na ćwiczenia rezerwy, którym wojsko nie chce zwracać kosztów dojazdu. Ćwiczenia często odbywają się w odległych od miejsca zamieszkania rejonach kraju, a koszty dojazdu nierzadko wynoszą po kilkaset zł za przejazd w jedną stronę.

Organy wojskowe twierdzą, że w ustawie o obronie Ojczyzny nie ma przepisu analogicznego do art. 72 ustawy o powszechnym obowiązku RP, który regulował sposób zwracania kosztów podróży osobom powołanym do czynnej służby wojskowej. Przepisy dotyczące ćwiczeń wojskowych zostały utrzymane do końca 2022 r.

Zgodnie z art. 6 ustawy o obronie Ojczyzny, organy wojskowe zwracają koszty przejazdu do miejsca stawienia się i powrotu do miejsca stałego pobytu jedynie osobom wezwanym przez właściwe organy wojskowe do osobistego stawienia się w sprawach dotyczących obowiązku obrony. Koszty są zwracane na wniosek wezwanego. Instytucja powołania nie jest tożsama z instytucją wezwania.

Zdaniem organów wojskowych nie można interpretować wskazanego przepisu w ten sposób, że dotyczy obydwu sytuacji - wezwania i powołania, bo racjonalny ustawodawca przewidział w nowej ustawie jedynie art. 6 ust. 3 (odpowiednik art. 52 ust. 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony). Innymi słowy przepis ten nie ma zastosowania do żołnierzy rezerwy pasywnej powołanych do odbycia ćwiczeń wojskowych.

Prowadzi to do sytuacji, w której wypełniający ustawowy obowiązek żołnierz rezerwy - poza tym, że na okres powołania musi porzucić swoje sprawy zawodowe, rodzinne i osobiste - dodatkowo finansuje koszt stawienia się do jednostki wojskowej.

Niektórzy specjaliści ze względu na wiedzę i unikalne umiejętności mogą być powoływani częściej, nawet kilka razy w roku, bo okażą się dla sił zbrojnych wyjątkowo atrakcyjni. A to może zwiększyć koszty dojazdu.

Wprawdzie ćwiczenia pasywnej rezerwy są realizacją konstytucyjnego obowiązku obrony Ojczyzny, to zdaniem Rzecznika przerzucanie kosztów dojazdów na obywateli narusza zasady współżycia i sprawiedliwości społecznej.

W związku z tym RPO Marcin Wiącek prosi ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka o zmianę przepisów.

WZF.7043.55.2023