Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznikowi Praw Obywatelskich zgłoszono sprawę transmisji w popularnym kanale internetowym, gdzie nawołuje się do zachowań niemoralnych, promujących alkoholizm i samookaleczanie
• Zastępca RPO Stanisław Trociuk pisze w tej sprawie do Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Prokuratury Okręgowej w Warszawie
• AKTUALIZACJA 15.10.2024: Państwo polskie okazuje się bezradne wobec patologicznych zjawisk, które coraz śmielej i częściej ogarniają w szerokim rozumieniu sieć internetową oraz wobec osób, które tworzą te patologiczne treści i je rozpowszechniają  - odpowiedział Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
• Biorąc pod uwagę uprawnienie RPO do zgłaszania właściwym organom w związku z rozpatrywanymi sprawami wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela, uważam, iż może ono zapoczątkować podjęcie stosownej inicjatywy ustawodawczej - dodał Maciej Świrski.

Rzecznik podjął sprawę transmisji w internecie, które przedstawiają treści wulgarne, przemocowe, zawierające znamiona czynów zabronionych. Jak wynika z tych materiałów, można tu domniemywać popełnienie przestępstw: nękania, tortur, okrutnego traktowania, samookaleczania i jego promowania. Może też dochodzić do promowania alkoholizmu, demoralizacji nieletnich oraz publikowania treści o charakterze seksualnym.

Prowadzący kanał zachęca do wpłat, a uczestnicy mają wykonywać "zadania" polegające na okaleczaniu się. Dostępna jest nawet lista z cenami za wykonanie określonych czynności.

W ocenie Rzecznika działania patostreamerów prowadzą do naruszenia praw i wolności gwarantowanych w Konstytucji RP, a także w aktach prawa międzynarodowego i europejskiego, zwłaszcza ochrony godności osobistej, a także prawa do ochrony życia prywatnego oraz danych osobowych. 

Patostreamerzy naruszają nie tylko dobra osobiste osób występujących w publikowanych nagraniach, ale także zagrażają dobrom ogólnospołecznym, nawołując do nienawiści i przemocy. Transmisje nawołują do zachowań niemoralnych, promują alkoholizm i samookaleczanie. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na istotne zagrożenia tego zjawiska dla wychowania dzieci.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się o zbadanie sprawy, i poinformowanie Rzecznika o podjętych działaniach, do NASK, KRRiT oraz prokuratury.

Odpowiedź Radosława Nieleka, dyrektora NASK 

Dyrektor NASK Radosław Nielek 26 czerwca 2024 r. odpisał, że wskazane treści są znane zespołowi Dyżurnet.pl, choć pod przekazanym linkiem do kanału na platformie YouTube nie są już dostępne, co uniemożliwia zapoznanie się z aktualnym
materiałem i poddanie go analizie. 

W opinii Zespołu treści przekazane,w załączniku 1 przez Panią Redaktor (...) stanowią materiał szkodliwy oraz mogący zawierać znamiona czynów zabronionych.

Jeżeli chodzi o treści typu „patostream”, każdorazowo są one zgłaszane, przez zespół Dyżurnet.pl, bezpośrednio do platformy na której się znajdują. Niestety materiały są kopiowane przez innych użytkowników i upubliczniane na kolejnych serwisach.

Uważamy, że zagadnienie szybkiego identyfikowania takich treści, ich analizy i ich skutecznego blokowania, zwłaszcza dla nieletnich odbiorców, jest zagadnieniem istotnym do omówienia z przedstawicielami Rzecznika Praw Obywatelskich, ale również Rzecznika Praw Dziecka. 

Nową perspektywę może tu wprowadzić również ugruntowanie w polskim porządku prawnym instytucji typu „trusted flaggers” zgodnie z DSA (Digital Services Act). Jesteśmy otwarci na takie rozmowy.

Odpowiedź Prokuratury Rejonowej Warszawa Śródmieście Północ 

29 sierpnia 2024 r. prokurator odmówił wszczęcia dochodzenia w sprawie zmuszenia w nieustalonym czasie, ale nie później niż w
dniu 25 kwietnia 2024 r., na terytorium Ukrainy nieustalonych mężczyzn obywatelstwa ukraińskiego do określonego zachowania w trakcie organizowanej na żywo transmisji w serwisie YouTube w zamian za określoną opłatę, tj. o czyn z art. 191 § 1 k.k. - na podstawie art. 17 § 1 pkt 8 k.p.k. - wobec ustalenia, że sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych.

Na marginesie dodano, że dla wypełnienia znamion czynu z art. 191 § 1 k.k. koniecznym jest stosowanie przez sprawcę groźby lub przemocy, co w okolicznościach niniejszej sprawy nie nastąpiło. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że osoby uczestniczące w transmisjach działały z pobudek ekonomicznych, a nie z uwagi na poczucie zagrożenia lub przymus fizyczny.

Odpowiedź Macieja Świrskiego, przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

W odpowiedzi na wystąpienie z 15 maja 2024 roku (VII.501.105.2024.AB/MK) w sprawie skargi redaktor (...), dotyczącej tzw. patostreamów zamieszczanych na platformie YouTube informuję, że poleciłem podjęcie czynności wyjaśniających, których niezbędnym etapem miała być analiza materiałów dostępnych pod wskazanym adresem. Ta analiza jednak nie została przeprowadzona, gdyż podany w Pańskim wystąpieniu link do materiału potencjalnie naruszającego przepisy był nieaktywny, a zatem film został najprawdopodobniej usunięty przez samą platformę You Tubę. Wobec braku dostępu do tego materiału, jako Przewodniczący KRRiT nie mogłem podjąć dalszych czynności sprawdzających.

W skardze wskazane również zostały kontrowersyjne materiały publikowane w mediach społecznościowych. Jednak w tym przypadku informuję, iż ustawa z 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1722 i z 2024 r. poz. 96) nie uprawnia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji do kontrolowania treści publikowanych na portalach społecznościowych, w tym m.in. w serwisie „X”.

Platformy udostępniania wideo znajdują się w obszarze działań KRRiT, które zostały określone przepisami ustawy o radiofonii telewizji, ale platforma YouTube objęta jest jurysdykcją irlandzkiego organu regulacyjnego. Obecnie KRRiT prowadzi kilka postępowań dotyczących treści dostępnych na platformie YouTube. W każdym przypadku skierowałem stosowne zawiadomienia do irlandzkiego organu sprawującego kontrolę nad treściami publikowanymi na platformach udostępniania wideo. Niestety współpraca z irlandzkim regulatorem mediów - Coimisiun na Mean - nie przebiega zgodnie z naszymi oczekiwaniami i na żadne z pism nie otrzymaliśmy jeszcze odpowiedzi, pomimo skierowanych pism ponaglających.

W przypadku wątpliwości dotyczących zgodności treści publikowanych na platformie YouTube rozwiązaniem, które obecnie można zastosować, przy zastrzeżeniu całej jego niedoskonałości i zawodności, jest wyłącznie każdorazowe korzystanie z narzędzia systemowego udostępnionego przez operatora platformy, umożliwiającego zgłaszanie takich materiałów. Procedura zgłoszeniowa opisana jest pod adresem https://support.google.com/youtube/answ,er/2802027?hl=pl&co=GENIE.Płatform%3DAndroi d#zippy=%2Czg%C 5 % 8 2aszanie-filmu.

W każdej sprawie decyzja o usunięciu treści naruszających powszechnie obowiązujące prawo lub regulamin należy do operatora platformy. 

Oczywiście przypadki naruszenia prawa przez patologicznych autorów patostreamingów można także zgłaszać polskim organom ścigania. Z tej możliwości korzystałem parokrotnie, ale tu również żaden z powiadomionych organów w zasadzie nie podejmował konstruktywnych działań. Państwo polskie okazuje się zatem bezradne wobec patologicznych zjawisk, które coraz śmielej i częściej ogarniają w szerokim rozumieniu sieć internetową oraz wobec osób, które tworzą te patologiczne treści i je rozpowszechniają. Nie jest to oczywiście konstatacja ani łatwa, ani w żaden sposób pożądana w państwie prawa. Dlatego biorąc pod uwagę uprawnienie Rzecznika Praw Obywatelskich do zgłaszania właściwym organom w związku z rozpatrywanymi sprawami wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela uważam, iż może ono zapoczątkować podjęcie stosownej inicjatywy ustawodawczej.

Liczę w tych sprawach na wsparcie ze strony organu, który Pan reprezentuje i zapewniam o swojej gotowości do współpracy ze strony Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

VII.501.105.2024