Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rada Miejska w Nysie podjęła uchwałę wprowadzającą od 1 stycznia 2016 tzw. bon wychowawczy – comiesięczną wypłatę 500 zł na drugie i każde kolejne dziecko w wieku od roku do 6 lat. Wsparcie będzie trafiać wyłącznie do małżeństw. Wzbudziło to wątpliwości prawne i pytania ze strony Rzecznika Praw Obywatelskich, który poprosił władze o stosowne wyjaśnienia.

Tymczasem na stronach internetowych Instytutu Ordo Iuris ukazał się artykuł pt. „Rzecznik Praw Obywatelskich przeciwko świadczeniom rodzinnym kierowanym do małżeństw” (2015-12-09). W ślad za tym pojawiły się komentarze i opinie w niektórych mediach i na forach internetowych (m.in. Fronda, wPolityce, KAI, niezależna.pl).

Ponieważ stanowisko Ordo Iuris zawiera szereg nieścisłości i nieporozumień, pragniemy wyjaśnić, że nasze wystąpienie skierowane w tej sprawie do władz Nysy wyrażało wątpliwości dotyczące zakresu wsparcia i pomocy dla rodzin i - nierównego traktowania rodzin. Podkreślenia wymaga fakt, że uchwała ta została wydana w oparciu o przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych i stanowić miała realizację konstytucyjnego obowiązku władz publicznych ochrony i opieki nad rodzinami określonego w art. 18 Konstytucji RP. W tym kontekście wątpliwości budzi przede wszystkim wykluczenie przez Radę Miejską w Nysie z przyznanej pomocy tych dzieci, które wychowywane są przez samotnych rodziców lub których rodzic jest bezrobotny. Zgodnie z podjętą przez Radę Miejską w Nysie uchwałą, tej pomocy pozbawione są także dzieci wychowywane przez rodziców, którzy nie pozostają w związku małżeńskim.

Rodziną w rozumieniu Konstytucji RP jest z pewnością „każdy trwały związek dwóch lub więcej osób, składający się z co najmniej jednej osoby dorosłej i dziecka, oparty na więzach emocjonalnych, prawnych, a przeważnie także i na więzach krwi. Rodzina może być pełna, w tym wielodzietna lub niepełna. Rodzina pełna składa się z dwojga osób dorosłych pozostających we wspólnocie domowej i związanych więzami uczuciowymi oraz wychowywanego przez nie wspólnego dziecka (dzieci). Rodzinę niepełną tworzy natomiast jeden dorosły i wychowywane przez niego dziecko (dzieci)” ( por. B. Banaszak, „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz”, 2. wydanie, s. 149 oraz powołane tam orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego).

Na gruncie uchwały Rady Miejskiej w Nysie wsparcia odmawia się np. wdowie samotnie wychowującej dzieci, z nieznanych nam przyczyn faworyzując wyłącznie rodziny pełne i to takie, w których rodzice pozostają w związku małżeńskim i posiadają pracę. O przyczyny dokonania takiego podziału i swoistej segregacji dzieci w uchwale spytaliśmy Radę Miejską w Nysie. W swoim wystąpieniu nie stawialiśmy przy tym kategorycznych tez o niekonstytucyjności przyjętych rozwiązań, ale poprosiliśmy o ustosunkowanie się do powziętych przez nas wątpliwości. Obecnie oczekujemy na odpowiedź władz Nysy. Podobne wątpliwości powziął, jak wynika z doniesień medialnych, także Wojewoda Opolski jako organ nadzoru nad działalnością gminy.

dr Sylwia Spurek, Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich