Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Sprawą objęcia sygnalistów większą ochroną powinna zająć się Rada Dialogu Społecznego – odpowiada na wystąpienie RPO Minister Rodziny. Wyjaśnia też, jak przebiegały prace nad tym problemem w dawnym Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

Sygnalistami (ang. whistleblower) nazwa się osoby sygnalizujące potencjalne nieprawidłowości godzące w interes społeczny, zachodzące w środowisku pracy .

- W odpowiedzi na pisma z dnia 18 grudnia 2015 r. i 6 czerwca 2016 r. w sprawie rozważenia przyjęcia kompleksowej regulacji prawnej dotyczącej ochrony osób sygnalizujących nieprawidłowości w interesie publicznym uprzejmie wyjaśniam, że kwestia ochrony prawnej tzw. sygnalistów nie dotyczy tylko osób pozostających w stosunku pracy nawiązanym na podstawie przepisów Kodeksu pracy, ale powinna być rozważana w szerszym kontekście.  - nie dotyczy tylko pracowników, ale także innych osób świadczących pracę na podstawie innych stosunków prawnych - t j. osób zatrudnionych na podstawie stosunku cywilnoprawnego, osób samozatrudnionych. konsultantów, trenerów, wolontariuszy itd. – wyjaśnił sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny Stanisław Szwed.

- Tak szerokie ujęcie zakresu podmiotowego powoduje, że potrzebny byłby przegląd ustawodawstwa i zintegrowane działania różnych organów. W Ministerstwie przeprowadzona została jednak wstępna analiza ochrony pracowników przed bezprawnymi  działaniami ze strony pracodawców.

13 listopada 2014 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej wystąpił do partnerów społecznych z prośbą o opinię dotyczącą sytuacji prawnej sygnalistów, w szczególności w związku z wątpliwościami, czy obecne rozwiązania prawa pracy w sposób dostateczny zapewniają ochronę sygnalistom. Następnie 9 grudnia 2014 r. odbyło się posiedzenie Zespołu Problemowego ds. Prawa Pracy i Układów Zbiorowych Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych poświęcone ochronie prawnej sygnalistów także z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości.

Posiedzenie Zespołu posłużyło wstępnej wymianie opinii.

Pracodawcy RP zajęli negatywne stanowisko odnośnie do przyznania sygnalistom szczególnej ochrony stosunku pracy stwierdzając, że nie widzą konieczności tworzenia nowych norm ochronnych w prawie pracy, ponieważ nie jest to wyłączna domena prawa pracy, ale całego życia publicznego. Podobnie Business Centre Club (BCC) wyraził pogląd, że problem wykracza poza sferę stosunków pracy, gdyż nie są to wyłączne formy aktywności zawodowej i nie powinno się tego problemu rozwiązywać na gruncie Kodeksu pracy. W ocenie BCC problem ten zasługuje na odrębną regulację. Związek Rzemiosła Polskiego poinformował, że nie może zająć stanowiska w tej sprawie, ponieważ problem wydaje się dotyczyć większych firm.
Pisemne opinie w sprawie przekazali: Konfederacja Lewiatan i NSZZ „Solidarność". Konfederacja Lewiatan poinformowała, że po zakończeniu wewnętrznych konsultacji przekaże szczegółowe uwagi, jednakże do MRPiPS nie wpłynęła dalsza korespondencja. Natomiast NSZZ „Solidarność" zaznaczyła, że ochrona sygnalistów wynikająca z aktualnie obowiązujących przepisów nie jest wystarczająca i zwróciła uwagę na negatywne postrzeganie przez pracodawców osób ujawniających informacje o nieprawidłowościach, a także podniosła konieczność przygotowania odpowiednich procedur przedsądowych i sądowych związanych z ochroną tzw. sygnalistów.
Z analizy tej wynika, że w celu zapewnienia ochrony prawnej osobom ujawniającym nieprawidłowości w interesie publicznym, należy zdefiniować pojęcia „sygnalisty" oraz określić, jakiego rodzaju nieprawidłowości stanowią „ujawnienie w interesie publicznym". Zatem, jak się wydaje, cel polegający na określeniu zakresu zmian systemowych, zmierzających do wprowadzenia spójnych i faktycznie skutecznych regulacji prawnych zapewniających ochronę sygnalistom pozostaje we właściwości wielu resortów, przy czym Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie jest właściwy, aby przesądzać ich zakres.
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest natomiast gotowy do udzielenia wszelkich informacji pozostających w jego właściwości. Wprawdzie w obecnym stanie prawnym brak jest regulacji dotyczących ochrony prawnej tzw. sygnalistów, ale pracownicy zgłaszający nieprawidłowości w interesie publicznym mogą już obecnie korzystać z obowiązujących rozwiązań prawnych zawartych w Kodeksie pracy oraz uzyskać pomoc Państwowej Inspekcji Pracy, w każdym przypadku naruszenia przepisów prawa pracy.

W ocenie Ministra Rodziny potrzebą objęcia tzw. sygnalistów większą ochroną niż wynikająca z obecnego stanu prawnego powinna zająć się Rada Dialogu Społecznego.