Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Lekarze mają obowiązek informowania przełożonych, że odmówili pacjentowi świadczenia ze względu na klauzulę sumienia. Dlatego też takie informacje będą zbierane, co zrealizuje postulat Rzecznika Praw Obywatelskich, aby sprawdzić, jak klauzula sumienia działa w praktyce i jakie  realne problemy wynikają z tego, że obecnie nikt nie ma obowiązku pokierować pacjentem, kiedy lekarz odmówi mu pomocy.

Jest tak od wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 października 2015 r. (wyrok K 12/14): w polskim porządku prawnym nie ma podmiotu zobowiązanego do wskazania pacjentowi, kto mu pomoże, skoro lekarz odmówił świadczenia powołując się na klauzulę sumienia

Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie wskazywał na konieczność pilnego ustanowienia mechanizmu, który pozwoli pacjentowi uzyskać informację o tym, gdzie może realnie uzyskać świadczenie zdrowotne. W piśmie z dnia 22 lutego 2016 r. Rzecznik zwrócił się też do Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej z prośbą o wskazanie, w jakich sytuacjach lekarze będą mogli korzystać z klauzuli sumienia i odmówić wykonania określonego świadczenia. W cenie Rzecznika pozwoliłoby to na bardziej precyzyjne wskazanie możliwych problemów związanych z obecnie obowiązującą regulacją prawną.

W odpowiedzi Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej poinformował, że samorząd lekarski dotychczas nie gromadził informacji o tym, w jakich sytuacjach lekarze korzystają z klauzuli sumienia. Samorząd lekarski nie planuje zbierania takich danych, ale z biegiem czasu podmioty lecznicze takie informacje będą otrzymywać, bo na lekarzach ciąży obowiązek uprzedniego poinformowania przełożonego o odmowie udzielenia świadczenia motywowanej względami sumienia.

Ponadto Naczelna Rada Lekarska podjęła decyzję o skierowaniu wyroku TK do Komisji Etyki Naczelnej Rady Lekarskiej, a także przedstawieniu go Krajowemu Zjazdowi Lekarzy, by ocenił, czy powoduje on konieczność zmiany niektórych przepisów Kodeksu Etyki Lekarskiej.  W ocenie wspomnianych podmiotów, jak również szeregu komisji etyki działających przy okręgowych izbach lekarskich, Kodeks Etyki Lekarskiej nie wymaga nowelizacji. Niemniej Zjazd zobowiązał Naczelną Radę Lekarską do powołania interdyscyplinarnego zespołu ekspertów, który dokona całościowej analizy przepisów Kodeksu Etyki Lekarskiej pod kątem jego ewentualnej nowelizacji.