Biuletyn Informacji Publicznej RPO

- Obecnie brakuje głębokiej, niezależnej dyskusji na temat kwestii bioetycznych – powiedział Adam Bodnar, rozpoczynając konferencją naukową poświęconą wybranym aspektom praw człowieka w kontekście bioetyki. Konferencja została zorganizowana przez Rzecznika Praw Obywatelskich przy współpracy z Komitetem Bioetyki PAN.

- Ważne jest pokazywanie, dlaczego niezbędne jest wprowadzenie regulacji dotyczących kwestii bioetycznych. Bo o ile środowisko medyczne doskonale to rozumie, to na poziomie lokalnych społeczności ten problem został wręcz ukarykaturalniony – mówił RPO odnosząc się do historii mieszkanki Wschowa, której farmaceuta odmówił sprzedaży leków hormonalnych, powołując się na klauzulę sumienia.

Rzecznik mówił też o wniosku do TK w sprawie stwierdzania śmierci mózgu. Obecnie minister ogłasza procedurę stwierdzenia nieodwracalnego ustania czynności mózgu w drodze obwieszczenia. Zdaniem RPO kwestia ta dotyczy zagadnienia prawnej ochrony życia i powinna zostać uregulowana w ustawie.

Głównym celem konferencji była wymiana poglądów nad optymalnymi rozwiązaniami prawnymi dotyczącymi wybranych zagadnień o charakterze bioetycznym. Dyskusje toczyły się w ramach trzech paneli tematycznych:

• Podczas pierwszego panelu poruszone zostały kwestie problematyczne dotyczące zgody pacjenta na zabieg.

Choć pojęcie zgody od lat obecne jest w polskim prawodawstwie, stanowi ono niezmiennie przedmiot ożywionej dyskusji. Spowodowane jest to nie tylko istniejącymi wątpliwościami interpretacyjnymi i praktycznymi, jakie ujawniają się podczas stosowania regulacji ustawowych, lecz także samą wagą omawianego problemu. Obowiązek uzyskania poinformowanej zgody od pacjenta przed udzieleniem świadczenia zdrowotnego jest bowiem gwarancją poszanowania – znajdującego swe źródło w Konstytucji – prawa człowieka do samostanowienia.

• Tematem drugiego panelu były kwestie związane z przeprowadzaniem badań klinicznych.

Prowadzenie badań naukowych może niewątpliwie przyczynić się do rozwoju nowych metod profilaktycznych, diagnostycznych lub leczniczych, a w konsekwencji do poprawy sytuacji przyszłych pacjentów, zaś wdrożone w trakcie badań leczenie stanowić może nierzadko jedyną szansę na poprawę zdrowia pacjentów. Jednak podczas badań klinicznych ryzyko uprzedmiotowienia badanego jest podwyższone, dlatego regulacje prawne winny wprowadzać odpowiedni stopień ochrony praw człowieka.

• W ostatnim panelu poruszony został problem testów genetycznych, które ze względu na swoją specyfikę wymykają się istniejącym ramom prawnym.

Z jednej strony badania genetyczne umożliwiają dużo bardziej precyzyjną diagnostykę i dobranie adekwatnego leczenia,  a także przyczyniają się do rozwoju wiedzy na temat bardzo rzadkich schorzeń. Z drugiej strony brak bądź niewłaściwa regulacja tych zagadnień tworzy pole zagrożeń dla konstytucyjnych praw i wolności jednostki, a w szczególności prawa do życia, zdrowia i samostanowienia oraz prawa do prywatności.