Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Kancelaria Prezydenta RP ma wątpliwości co do bezstronności recenzentów wniosku o nadanie tytułu profesora dr. hab. Michałowi Bilewiczowi
• Stanowisko Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów w tej sprawie nie wyjaśniło wątpliwości, dlatego sprawa nadal jest w toku – napisał do RPO prezydencki minister Andrzej Dera
• Podkreślił, że zgodnie z przepisami recenzentem nie może być osoba, wobec której są "uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności”

Media informowały o opóźnieniach w nadawaniu przez  Prezydenta RP tytułów naukowych niektórym kandydatom. Od dłuższego czasu czekają na to prof. Uniwerstytetu Warszawskiego dr hab. Michał Bilewicz i prof. Uniwersytetu w Białymstoku dr hab. Walter Żelazny.

Według doniesień mediów, opóźnienia mogą mieć związek zarówno z wątpliwościami dotyczącymi problematyki, będącej przedmiotem pracy naukowej kandydatów (m.in. badania nad antysemityzmem), jak i działalnością pozanaukową (zaangażowanie w działalność Komitetu Obrony Demokracji).

Wątpliwości RPO

Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar przypomina, że zgodnie z ustawą o stopniach naukowych tytuł profesora nadaje Prezydent RP na podstawie wniosku Centralnej Komisji. Ustawa nie przewiduje merytorycznego badania wniosku przez Prezydenta. Ocena dorobku kandydata do tytułu profesora odbywa się bowiem na etapie poprzedzającym jego decyzję.

Tylko w wyjątkowej sytuacji - możliwości naruszenia praw autorskich przez kandydata– ustawa przewiduje możliwość zwrócenia się przez Prezydenta RP do Centralnej Komisji o dołączenie do wniosku opinii komisji ds. etyki w nauce przy Polskiej Akademii Nauk.

Tym samym wątpliwości dotyczące wybranego przez kandydata do tytułu obszaru badań, czy jego działalność publiczna, nie podlegają weryfikacji przez Prezydenta RP. Procedura nadawania tytułu profesora została zatem ukształtowana tak, aby umożliwić rzetelną ocenę dorobku kandydata przez przedstawicieli środowiska naukowego, czyli osoby mające wiedzę i doświadczenie.

W ocenie Rzecznika, wobec braku podstaw prawnych do dodatkowej weryfikacji i oceny kandydatów do tytułu przez Prezydenta, nadawanie tytułów odbywać się powinno według kolejności napływających wniosków. Sprzyjałoby to transparentności procedury i budziło zaufanie kandydatów, że czynniki pozamerytoryczne nie będą miały wpływu na uzyskanie tytułu.

- Przedstawiam uprzejmie Panu Prezydentowi powyższe uwagi zmierzające do skuteczniej ochrony praw obywatelskich - napisał 21 stycznia 2020 r. Adam Bodnar do prezydenta Andrzeja Dudy. Zwrócił się o wskazanie przyczyn długiego czasu oczekiwania na decyzję w sprawach dr. hab. Michała Bilewicza i dr. hab. Waltera Żelaznego.

Odpowiedź ministra Andrzeja Dery

- Uprzejmie informuję, że wnioski o nadanie tytułu profesora są procedowane w Kancelarii Prezydenta RP w kolejności ich składania przez uprawniony organ, tj. Centralną Komisję ds. Stopni i Tytułów/Radę Doskonałości Naukowej – odpisał 18 lutego sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Dera.

Do postępowania o nadanie tytułu profesora panu dr. hab. Michałowi Bilewiczowi i panu dr. hab. Walterowi Żelaznemu stosuje się przepisy ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Obecnie kwestie nadawania tytułu profesora reguluje ustawa z 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawa z 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę — Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Ww. przepisy nie określają terminu, w którym Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zobligowany jest do wydania postanowienia w sprawie nadania tytułu profesora.

Ponadto informuję, że Uchwała Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów dotycząca m.in. wniosku o nadanie tytułu profesora nauk społecznych dla dr. hab. Michała Kamila Bilewicza została podjęta 17 grudnia 2018 r. i wpłynęła do Kancelarii Prezydenta RP 15 stycznia 2019 r. W trakcie analizy wniosku okazało się, że swoje opinie w tym postępowaniu sporządziło 6 osób, spośród nich 4 osoby (3 recenzentów i superrecenzent Centralnej Komisji), są zatrudnione w tej samej uczelni tj. SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, piąty z recenzentów w latach 1996-2012 był przewodniczącym Rady Programowej SWPS, a szósty recenzent ściśle współpracował z ww. kandydatem.

W zaistniałej sytuacji pojawiło się pytanie, czy dobór recenzentów w przedmiotowej sprawie nie narusza § 19 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 19 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego trybu i warunków prowadzenia czynności w przewodzie doktorskim, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora, zgodnie z którym "recenzentem nie może być osoba w stosunku, do której zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności”.

W związku z powyższym Kancelaria Prezydenta RP zwróciła się do Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów o wyjaśnienie powstałej wątpliwości. W odpowiedzi na pytanie Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułów przedstawiła stanowisko w przedmiotowej sprawie. Ponieważ stanowisko Centralnej Komisji nie wyjaśniło wątpliwości, sprawa nadal pozostaje w toku procedury.

Informuję również, iż w sprawie dotyczącej wniosku pana dr. hab. Waltera Żelaznego, pełnomocnik działający w imieniu ww. osoby złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i sprawa obecnie znajduje się w toku postępowania sądowego – brzmi odpowiedź ministra Andrzeja Dery.

VII.7034.9.2019