Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Latem Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymuje liczne wnioski od więźniów w sprawie uciążliwości wysokich temperatur w celach i odmów wydania wentylatorów przez dyrektorów jednostek penitencjarnych. Są wtedy trudności w wietrzeniu cel, niesprawna bywa wentylacja grawitacyjna, w celach wieloosobowych panuje zaduch.
• Wobec nadchodzącego sezonu letniego zastępca RPO Wojciech Brzozowski pyta dyrektor generalną Służby Więziennej płk Renatę Niziołek o przygotowanie jednostek do wysokich temperatur, które mogą być uciążliwe i niebezpieczne – zarówno dla osadzonych, jak i funkcjonariuszy SW 

Wzrost średnich temperatur w Polsce stwarza niespotykane wcześniej wyzwania i trudności w miejscach detencji. Problem ma charakter globalny. 

Instytucje międzynarodowe zastanawiają się, jak zarządzać więzieniami, aby złagodzić negatywny wpływ zmian klimatu. W ramach mechanizmu zapobiegania złemu traktowaniu osadzonych Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) przyjął w 2021 r. standardy dotyczące kryteriów oceny warunków pozbawienia wolności. Takie kryteria jak możliwość utrzymania higieny osobistej czy dostęp do świeżego powietrza są bezpośrednio powiązane z kwestią wzrostu temperatur.

RPO, działając jako Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur, w raportach z wizytacji sygnalizuje kwestię dolegliwości wysokich temperatur w jednostkach penitencjarnych. Podczas jednej z wizytacji KMPT stwierdził, że mimo fali upałów osadzeni nie uzyskali zgody na użytkowanie w celi wentylatorów. Powodowało to różnego rodzaju napięcia. W 2023 r. w tej samej jednostce 12 osadzonych odmówiło przyjęcia kolacji z powodu wysokiej temperatury w celi. Sytuację zakwalifikowano jako bunt osób pozbawionych wolności lub naruszenie porządku. Upały ponadto ciężko znosili także funkcjonariusze.

Wysokie temperatury są także zagrożeniem dla zdrowia, zwłaszcza dla osadzonych z grup wrażliwych, np. seniorów. Dolegliwe warunki bytowe w okresie letnim mogą powodować niepokoje wśród osadzonych i rodzić ryzyko zdarzeń nadzwyczajnych.

ZRPO Wojciech Brzozowski prosi dyrektor generalną SW płk Renatę Niziołek o powiadomienie o planowanych działaniach w sprawie oraz o rozwiązaniach już wdrażanych.

KMPT.571.6.2025