Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Studenci b. Collegium Humanum - gdzie ustanowiono Zarządcę Przymusowego - skarżą się na działania, które ograniczają ich konstytucyjne prawo do nauki w jego nieprzerwanej realizacji
• W uczelni wdrożono bowiem procedury weryfikacyjne prowadzące do wstrzymania wydawania kart przebiegu studiów, wyznaczania terminów obrony prac dyplomowych, a nawet wydawania dyplomów; część tych działań ma wynikać z obowiązków nałożonych przez prokuraturę 
• Rzecznik Praw Obywatelskich pisze do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o uzasadnionych podstawach do instytucjonalnego wsparcia uczelni w weryfikacji ocen studentów - aby choć obecnie ograniczyć ich stan niepewności
• AKTUALIZACJA 17.09.2024: Minister Dariusz Wieczorek odpisał, że na bieżąco dokonuje analizy przesyłanej dokumentacji oraz dokłada starań, aby kwestie podnoszone przez studentów były wyjaśniane przez władze Uczelni

Do Biura RPO wpływają liczne wnioski studentów Uczelni Biznesu i Nauk Stosowanych „Varsovia" (dawniej: Collegium Humanum - Szkoła Główna Menadżerska). Wynika z nich, że po zatrzymaniu przez Centralne Biuro Antykorupcyjne Rektora Collegium Humanum Pawła Cz., w uczelni – gdzie ustanowiono Zarządcę Przymusowego - podjęto działania, które w praktyce ograniczają studentom ich konstytucyjne prawo do nauki w jego nieprzerwanej realizacji.

Źródłem tego prawa jest art. 70 ust. 1 zd. pierwsze Konstytucji RP. O ile jego urzeczywistnienie może - na zasadzie proporcjonalności w rozumieniu art. 31 ust. 3 zd. pierwsze Konstytucji RP - wymagać pewnych ograniczeń, o tyle mogą one być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wówczas, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. W każdym przypadku jednak jest to możliwe tylko w takim zakresie, w jakim nie zagrażają istocie praw i wolności w rozumieniu art. 31 ust. 3 zd. drugie Konstytucji RP.

Ma to szczególne znaczenie w tej sprawie, gdyż w uczelni wdrożono procedury weryfikacyjne prowadzące do wstrzymania wydawania kart przebiegu studiów, wstrzymania wyznaczania terminu obrony prac dyplomowych, a nawet wstrzymania wydawania dyplomów już po egzaminie dyplomowym. Podstawa prawna tych działań nie jest znana RPO, a umocowanie podmiotu, który je podjął, pozostaje niejasne dla wnioskodawców i ich pełnomocników.

Jak wynika z tych pism, część podjętych działań miałaby wynikać z obowiązków nałożonych przez prokuraturę na „Władze Rektorskie/Zarządcę" i obejmować obowiązek przeprowadzenia szczegółowej weryfikacji „wszystkich ocen wprowadzonych do systemów po 29 kwietnia br.".

W celu wyjaśnienia tej kwestii oraz oceny proporcjonalności zastosowanych środków prawnych, RPO wystąpił do Prokuratury Krajowej o szczegółowe informacje. 

Zwrócił się też do Zarządcy Przymusowego uczelni, albowiem informacje z dnia podjęcia sprawy w BRPO, w tym na stronie uczelni, nie pozwalały na jednoznaczne określenie organów uczelni, podstaw prawnych ich powołania oraz przypisanych im kompetencji. Dlatego poprosił go o: 

• szczegółowe przedstawienie procedur, jakie zostały opracowane w celu przeprowadzenia weryfikacji ocen studentów, wraz z wyjaśnieniem, czy w tym celu powołano lub utworzono zespół, bądź komórkę odpowiedzialną za realizację tego zadania, z jednoczesnym nadesłaniem aktów prawa wewnętrznego regulujących te kwestie;
• precyzyjne określenie liczby studentów objętych procedurą weryfikacyjną wraz ze wskazaniem przesłanek, od których uzależnione zostało zakwalifikowanie studenta do procedury weryfikacyjnej;
• określenie czasu przewidzianego do ukończenia procesu weryfikacji ocen studentów oraz terminów przystąpienia do wydawania studentom kart przebiegu studiów, dyplomów ukończenia studiów oraz przewidywanej daty wznowienia wyznaczania terminów obrony pracy dyplomowej.

Oba pisma pozostają bez odpowiedzi.

Tymczasem kwestie te wzbudzają szczególną uwagę, nie tylko z perspektywy realizacji prawa do nauki wnioskodawców, którzy znaleźli się w swoistej próżni prawnej, ale przede wszystkim z uwagi na sytuację faktyczną, którą opisują w swych wnioskach. Wynika z nich, że część jest zagrożona jest co najmniej pogorszeniem sytuacji zawodowej, a nawet utratą pracy na skutek braku wymaganych kwalifikacji zdobywanych w toku przerwanego obecnie kształcenia, część deklaruje utratę dobrostanu psychicznego.

RPO zna stanowisko Departamentu Organizacji Uczelni, Kształcenia i Spraw Studenckich MNiSW, przedstawione jednemu ze studentów uczelni 2 sierpnia 2024 r. Wynika z niego, że Minister nie ma wpływu na rozstrzygnięcia i postanowienia prokuratury i przebieg postępowania prowadzonego przez organy.

Istnieją jednakże uzasadnione podstawy faktyczne i prawne do tego, aby Minister podjął odpowiednie środki, za których pomocą będzie możliwe instytucjonalne wsparcie uczelni w weryfikacji ocen studentów - aby przynajmniej na chwilę obecną ograniczyć stan niepewności. Chodzi zwłaszcza o to, by możliwe było określenie czasu przewidzianego do ukończenia weryfikacji ocen studentów, terminów przystąpienia do wydawania studentom kart przebiegu studiów, dyplomów ukończenia studiów oraz przewidywanej daty wznowienia wyznaczania terminów obrony prac dyplomowych.

Przebieg i tempo działań podejmowanych przez uczelnię budzi bowiem szereg zastrzeżeń prawnych i organizacyjnych, zwłaszcza w kontekście zbliżającego się roku akademickiego 2024/2025.

W piśmie MNiSW z 2 sierpnia 2024 r. przyjęto, że działania te zostaną zakończone w rozsądnym terminie, m.in. w drodze weryfikacji już złożonych przez pracowników i studentów oświadczeń, a wszystkie wymagane informacje do ukończenia tego procesu powinny zostać złożone do 31 lipca 2024 r. Po tej dacie oceny miały zostać sukcesywnie uzupełniane w systemie, a w przypadkach, gdy oceny zostaną wpisane w systemie i nie będą budziły wątpliwości, wydawana będzie dokumentacja przebiegu studiów.

Stanowisko to stało się nieaktualne, a jego utrzymywanie ocenić należy jako zbyt optymistyczne. Z przedstawionych RPO informacji wynika bowiem, że proces weryfikacji ocen nie tylko nie dobiegł końca, ale przede wszystkim najprawdopodobniej nie nadano mu właściwej struktury, umożliwiającej jego efektywne podjęcie, przeprowadzenie w konkretnych ustandaryzowanych ramach oraz zakończenie w przewidywalnym terminie.

Grupa wnioskodawców w piśmie z 7 sierpnia 2024 r. do Prorektor uczelni (które RPO otrzymał do wiadomości) wskazuje, że "ze strony uczelni otrzymywaliśmy różne sprzeczne informacje:

1. że protokołów nie można otworzyć, bo poprzedni semestr nie był zamknięty w systemie;
2. że protokoły nie zostały jeszcze uruchomione i na razie został uruchomiony adres e-mail (...), na który wykładowcy mają przesyłać oceny (kilku zapytanych nauczycieli nie znało tego adresu, niektórzy powiedzieli, że czekają na protokoły, bo to one są właściwym dokumentem);
3. że protokoły są aktywne, tylko nauczyciele nie umieją ich obsługiwać, co nie jest wiarygodną informacją z powodów jak wyżej".

Ten fragment jednego z licznych wniosków jest wystarczająco wymowny, aby RPO zwrócił się do ministra Dariusza Wieczorka o ponowne zbadanie sprawy oraz poinformowanie o stanowisku i planowanych działaniach, które mogą przyczynić się do instytucjonalnego wsparcia uczelni w weryfikacji ocen studentów i związanych z tym dalszych procedur umożliwiających kontunuowanie nauki bądź jej zakończenie.

Odpowiedź ministra nauki Dariusza Wieczorka

W odpowiedzi na pismo Pana Rzecznika z dnia 29 sierpnia 2024 r. znak VII.7033.54.2024.MC w sprawie funkcjonowania Uczelni Biznesu i Nauk Stosowanych „Varsovia”, Minister Nauki informuje, że pozostaje w bieżącym kontakcie z władzami Uczelni oraz społecznością akademicką, która zgłasza uwagi i problemy związane z funkcjonowaniem Uczelni.

Minister ma świadomość trudnej sytuacji, w jakie znaleźli się przede wszystkim studenci Uczelni, jednak na bieżąco dokonuje analizy przesyłanej dokumentacji oraz dokłada starań, aby kwestie podnoszone przez studentów były wyjaśniane przez władze Uczelni.

Z uwagi na brak odpowiedzi Uczelni na skierowane przez Pana Rzecznika pismo z dnia 26 lipca 2024 r., Minister Nauki, w trybie nadzoru, wystąpił do władz Uczelni - zarządcy przymusowego - pana Bartosza Klepacza, wzywając do ustosunkowania się do kwestii:

1. przedstawienia procedur, jakie zostały opracowane w celu przeprowadzenia weryfikacji ocen studentów,
2. określenia liczby studentów objętych procedurą weryfikacyjną wraz ze wskazaniem przesłanek, od których uzależnione zostało zakwalifikowanie studenta do procedury weryfikacyjnej,
3. określenia czasu przewidzianego do ukończenia procesu weryfikacji ocen studentów oraz terminów przystąpienia do wydawania studentom kart przebiegu studiów, dyplomów ukończenia studiów oraz przewidywanej daty wznowienia wyznaczania terminów obrony pracy dyplomowej.

Po przedstawieniu stanowiska przez władze Uczelni, Minister Nauki przedłoży wyjaśnienia w sprawie.

VII.7033.54.2024