Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy przewidują jawność oświadczeń majątkowych sędziów i asesorów oraz obowiązek informowania przez nich o stanie majątkowym objętym małżeńską wspólnością majątkową
• O stwierdzenie ich niekonstytucyjności wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
• RPO przystępuje do tego postępowania i wnosi o uznanie zaskarżonych przepisów za niezgodne z konstytucją

Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu TK w sprawie przepisów ustaw związanych z sądownictwem a dotyczących jawności oświadczeń majątkowych składanych przez sędziów i asesorów oraz określających obowiązek informowania o stanie majątkowym objętym małżeńską wspólnością majątkową. Postępowanie (sygn. K 2/23) zainicjował Pierwszy Prezes SN.

Wnioskodawca w uzasadnieniu wskazał, że nie kwestionuje zgodności z Konstytucją samego obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez sędziów sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych, sędziów Sądu Najwyższego, sędziów Trybunału Konstytucyjnego oraz asesorów sądowych. Uważa jednak, że przewidziana obecnie forma tych oświadczeń - ich jawność - oraz zakres przedmiotowy, naruszają wskazane we wniosku wzorce kontroli.

W ocenie Rzecznika wywiedziona z zakwestionowanych przepisów norma prawna pozwala postawić zarzut nieproporcjonalnej ingerencji w prawo do prywatności sędziów poprzez obowiązek publikacji w BIP oświadczeń majątkowych, które przewidują szeroki zakres tych informacji, w tym informacji o majątku małżonka sędziego.

RPO przedstawił TK stanowisko, że

Po pierwsze:

1. art. 87 § 6 i 6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217);
2. art. 106zg § 1 w zw. z art. 87 § 6 i 6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych;
3. art. 8 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2492) w zw. z art. 87 § 6 i 6a  ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych;
4. art. 28 § 5 i 5a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2250);
5. art. 45 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1904 ze zm.) w zakresie dotyczącym realizacji obowiązków wynikających z art. 87 § 6 i 6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych,
6. art. 14 ust. 7 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1422)

- są niezgodne z art. 47 i art. 51 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 18 Konstytucji RP.

Po drugie:

1. art. 87 § 1 w zw. z art. 87 § 6 i 6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych; 
2. art. 106zg § 1 w zw. z art. 87 § 1 w zw. z art. 87 § 6 i 6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych; 
3. art. 8 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych w zw. z 87 § 1 w zw. z art. 87 § 6 i 6a  ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych;
4. art. 28 § 1 w zw. z art. 28 § 5 i 5a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych; 
5. art. 45 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym w zw. z art. 87 § 1 w zakresie dotyczącym realizacji obowiązków wynikających z art. 87 § 6 i 6a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych,
6. art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego w związku z art. 19 tej ustawy i art. 10 § 1 ustawy  z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym i art. 87 § 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych

- w zakresie, w jakim przepisy te dotyczą jawności oświadczenia o stanie majątkowym objętym małżeńską wspólnością majątkową oraz jego udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej, są niezgodne z art. 47 i art. 51 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 18 Konstytucji RP.

W pozostałym zakresie postępowanie powinno zaś zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.

Pisemne uzasadnienie stanowiska RPO zostanie przesłane Trybunałowi w terminie późniejszym.

VII.501.12.2023