Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 18-19 lipca 2022 r. przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT) przeprowadzili wizytację Domu Pomocy Społecznej „Zdrowa Jesień” w Bogurzynie. W wizytacji uczestniczyły przedstawicielki Zespołu Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Biurze RPO. 

Celem wizytacji było sprawdzenie traktowania oraz warunków pobytu mieszkańców i przedstawienie zaleceń, które wzmocnią ich ochronę przed ryzykiem tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz karania. 

Wizytujący dokonali oglądu wybranych przez siebie pomieszczeń, przeprowadzili rozmowy z mieszkańcami i personelem DPS oraz zapoznali się z wybraną dokumentacją.

Placówka przeznaczona jest dla 50 osób przewlekle chorujących psychicznie, w trakcie wizytacji było jedno wolne miejsce. W DPS przebywało 46 mieszkańców, 3 osoby były hospitalizowane. Postanowieniem sądu w placówce umieszczono 33 pensjonariuszy. W DPS przebywało 13 osób ubezwłasnowolnionych – z czego 9 osób było ubezwłasnowolnionych całkowicie, a 4 częściowo. W 4 przypadkach opiekunami prawnymi byli pracownicy placówki, w 2 przypadkach pracownicy pełnili rolę kuratora.  

Mocną stroną placówki jest zapewnienie stałej opieki pielęgniarskiej, świadczy ją 6 pielęgniarek i pielęgniarzy. Tego typu opieka jest niezwykle ważna, bowiem jak ustalili wizytujący, zdarza się, że czas oczekiwania na przyjazd zespołu ratownictwa medycznego wynosi nawet kilkadziesiąt minut. W takich sytuacjach kluczowe jest fachowe udzielenie pierwszej pomocy w placówce. Dużym atutem jest również zatrudnienie psychologa w wymiarze pełnego etatu. Mieszkańcy mogą brać udział zarówno w indywidualnych rozmowach z psycholożką, jak i w ramach zajęć grupowych.

Zaniepokojenie wizytujących wzbudziły natomiast zapisy w dokumentacji wskazujące, że działania podejmowane przez pracowników wobec mieszkańców miały znamiona stosowania środków przymusu bezpośredniego w postaci m.in. przytrzymania. Tymczasem wydarzenia te nie zostały odnotowane w dokumentacji dotyczącej stosowania środków przymusu. Co więcej pracownicy nie mieli świadomości, ze tego typu działania są środkami przymusu, byli też przekonani, że w ich placówce środków przymusu stosować nie wolno (mimo, iż takie uprawnienie wynika z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego), nie byli też przeszkoleni ze stosowania tego typu środków.

Wątpliwości wizytujących wzbudziły ograniczenia dotyczące wyjść poza placówkę stosowane wobec niektórych mieszkańców np. osób w tzw. okresie adaptacyjnym. Przedstawiciele KMPT przypomnieli, że w tym zakresie wprowadzone zostały odpowiednie rozwiązania prawne, zakładające że taki zakaz może być wydany przez dyrektora placówki jedynie na podstawie zaświadczenia lekarskiego. Zakaz ten podlega  kontroli sądowej. Tymczasem w wizytowanej placówce była to arbitralna decyzja dyrektora, odnotowywana jedynie w raportach pielęgniarskich.

Na kanwie jednej ze spraw dotyczącej odebrania mieszkańcowi prywatnego telefonu komórkowego, co miało zostać zrobione na życzenie jego opiekuna prawnego, wizytujący przypomnieli, że na ewentualne ograniczenie kontaktów ubezwłasnowolnionego mieszkańca opiekun powinien uzyskać zgodę właściwego sądu. Pracownicy DPS nie mogą też arbitralnie ograniczać kontaktów mieszkańców ze światem zewnętrznym.

Szczegółowe wnioski i zalecenia przedstawione zostaną w raporcie powizytacyjnym.