Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Monografia stanowi pokłosie konferencji naukowej zorganizowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poświęconej znaczeniu Europejskiej Konwencji Bioetycznej dla ochrony praw i wolności człowieka. Okazją była 20. rocznica podpisania Konwencji.

• Jak mamy decydować o tym, jak będzie wyglądać proces leczenia, gdy stracimy świadomość (oświadczenia pro futuro)?
• Jak mają wyglądać zasady wtórnego wykorzystania materiału biologicznego dla celów naukowych oraz zasad dokonywania przeszczepów od zmarłych (ex mortuo)?
• Jakie są zagrożenia związane z prowadzeniem badań naukowych na członkach grup w sposób szczególny narażonych na wykorzystanie (tzw. vulnerability groups) oraz uczestnikow badań?
• Na ile dopuszczalne są prognozujące testy genetyczne i czy można ujawniać ich wyniki innym niż pacjent?

To przykłady problemów poruszanych w książce.

W 2017 roku świętowaliśmy 20-lecie Europejskiej Konwencji Bioetycznej – podstawowego, wiążącego aktu europejskiego, wyrażającego minimalny standard ochrony podstawowych praw i wolności w związku z rozwojem nauk medycznych. Konwencja ta, podpisana, ale wciąż niestety nieratyfikowana przez Polskę, stanowi cenny instrument prawa międzynarodowego, który ma być odpowiedzią na dylematy wynikające ze znaczącego postępu w dziedzinie nauk medycznych i biotechnologii – pisze we wstępie do publikacji RPO Adam Bodnar.

Postęp ten niesie nie tylko nowe możliwości w zakresie zapobiegania, diagnozowania i leczenia chorób, lecz stanowić może zagrożenie dla fundamentalnych praw człowieka. Tymczasem nie zawsze istniejące, zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym, regulacje prawne stanowią wystarczające zabezpieczenie dla praw i wolności człowieka. Rocznica podpisania Konwencji jest więc świetną okazją do refleksji nad potrzebą jej ratyfikacji, ale także nad lukami i niedoskonałościami polskiego prawodawstwa w zakresie regulacji kwestii bioetycznych o doniosłym znaczeniu społecznym.

Niektóre kwestie, będące przedmiotem niniejszego opracowania wciąż budzą kontrowersje. W intencji RPO monografia wydana przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z gronem wybitnych specjalistów powinna się stać zaczynem ponownego podjęcia publicznej debaty bioetycznej, przybliżającej nas do porozumienia.

Debaty spokojnej, rzeczowej i szanującej pluralizm poglądów istniejących w demokratycznym państwie prawnym.

Redaktorzy tomu:

Anna Białek, Mirosław Wroblewski

Recenzja naukowa:

dr hab. Joanna Haberko, prof. UAM

Autorzy:

Anna Białek, Marek Czarkowski, Olga Dryla, Tadeusz Jasudowicz,

Dorota Krekora-Zając, Oktawian Nawrot, Anastazja Niedzielska-Pitera, Małgorzata Świderska