Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Postęp medycyny i biotechnologii niesie wymierne korzyści i dla pacjenta, i dla państwa
• Zarazem wiąże się z nim również wiele zagrożeń dla konstytucyjnych praw i wolności, zwłaszcza prawa do życia, zdrowia i samostanowienia i prawa do prywatności
• Podczas seminarium w Biurze RPO dyskutowano o  ochronie praw człowieka w kontekście rozwoju nowych technologii medycznych

14 czerwca 2019 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich odbyło się seminarium naukowe połączone z prezentacją wydanej przez BRPO monografii pt. „Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami”.

- Dyskusja w sprawie bioetyki w Polsce jest trudna ze względu na nakładanie się kwestii ideologicznych - mówił RPO Adam Bodnar, otwierając seminarium. Gdy zaczynamy dyskusję o wartości życia ludzkiego, kiedy się zaczyna, gdy się kończy, czy możemy dokonywać zmian w genotypie, to wszystko się wiąże z idoelogią. Tym zatem ważniejsze jest aranżowanie spotkania osób, które mają różne punkty widzenia, ale które łączy głębokie poszanowanie dla wiedzy. Biuro RPO to dobre miejsce do takiej rozmowy.

Rozwój nauki stwarza możliwość modyfikacji genetycznych, ale nie możemy zapominać o zasadzie godności i prymatu osoby ludzkiej oraz sprawiedliwego dostępu do opieku zdrowotnej.

Za jeden z najważniejszych problemów Adan Bodnar uznał sprawę testów genetycznych. Pojawiają się nadużycia - firmy oferują rzekomo wspaniałe testy genetyczne. Sprawa ta powinna zostać należycie uregulowana. Oczekiwania można wiązać z trwającymi pracami rządowymi na ten temat.

Podczas seminarium zaprezentowano wydaną przez Biuro RPO monografię naukową pt. „Nowe technologie medyczne a ochrona praw  i wolności człowieka”. Jest to pokłosie konferencji zorganizowanej przez RPO we współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poświęconej znaczeniu Europejskiej Konwencji Bioetycznej dla ochrony praw i wolności człowieka. Tezy postawione przez autorów monografii w jej ostatnim rozdziale zatytułowanym „Nowe technologie medyczne a ochrona praw i wolności człowieka” były punktem wyjścia dla dyskusji.

Jak mówił Mirosław Wróblewski, dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego, publikacja powinna być obowiązkową lekturą dla władz publicznych.

Refleksje na temat granic dopuszczalnej prawem ingerencji  w ludzki genom przedstawiła prof. Joanna Haberko, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.  - Godność człowieka i jego tożsamość mocno konkurują z nauka i postępem. Jeśli damy którejś z tych wartości prymat, to źle pojmowana godność zahamuje postęp, a jeśli odpuścimy godność, to postęp poszybuje w rejony, jakich się pewnie boimy - mówiła.

- Zawsze byliśmy zainteresowani ulepszaniem naszego gatunku. Na szczęście nie jest tak, że tylko jeden gen odpowiada za tak pożądane cechy jak np. wysoki wzrost czy niebieskie oczy – podkreślała prof. Ewa Bartnik z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego w wystapieniu pt. „Człowiek zmodyfikowany – możliwości i zagrożenia”. 

- Czy można skrzywdzić kogoś, powołując go do życia w super kondycji, z wykorzystaniem zmodyfikowanych gamet? - pytała dr Joanna Różyńska, przewodnicząca Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN, Zakład Etyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego.  Nawet gdy wskutek takich działań na świat przyjdzie dziecko z niepełnosprawnością, to czy o krzywdzie można mówić, skoro istnienie jest lepsze od nieistnienia.   

Uwagi na tle przepisów o ochronie wynalazków biotechnologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki genów i wyłączeń patentowania, zaprezentowała dr Joanna Uchańska, Zakład Bioetyki i Prawa Medycznego, Katedra Prawa Karnego, WPiA UJ, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy.