Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który umożliwia wyegzekwowanie obowiązku opuszczenia mieszkania, orzeczonego w decyzji administracyjnej, pomimo że osobie zobowiązanej nie zapewniono żadnego innego schronienia.

Skierowanie powyższego wniosku do Trybunału Konstytucyjnego jest finałem bezskutecznej, wieloletniej walki kolejnych Rzeczników o to, aby także na gruncie egzekucji administracyjnej ustanowiony został choćby minimalny standard ochrony przed eksmisją z mieszkania „na bruk” (tak jak ma to miejsce w tych przypadkach, gdy eksmisja, orzeczona wyrokiem sądu, jest wykonywana przez komorników sądowych). Rzecznik wielokrotnie występował do kolejnych ministrów sygnalizując konieczność uzupełnienia przepisów poprzez zagwarantowanie osobom eksmitowanym możliwości uzyskania innego schronienia, jednak pomimo składanych obietnic (często wymuszanych opisywanymi przez media drastycznymi przypadkami „eksmisji na bruk” – jak ostatnio emerytowanej policjantki w Warszawie), przepisy nie zostały zmienione. Zaskarżony przez Rzecznika przepis jest stosowany w przypadkach, gdy obowiązek opróżnienia mieszkania dotyczy obecnych i byłych funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych (Policji, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, ABW, BOR), a także w stosunku do osób zajmujących nieruchomość podlegającą wywłaszczeniu na podstawie przepisów tzw. specustaw, np. pod budowę drogi.

Kamila Dołowska, dyrektor Zespołu Prawa Cywilnego Biura RPO:

dopuszczenie przez prawo możliwości „eksmisji na bruk”, bez zagwarantowania schronienia tym osobom, które nie są w stanie go sobie same zapewnić, godzi w godność człowieka, wbrew konstytucyjnemu obowiązkowi jej poszanowania. Narusza również konstytucyjny nakaz, skierowany do organów publicznych, prowadzenia polityki zapobiegającej bezdomności oraz zapewniania pomocy rodzinom będącym w trudnej sytuacji materialnej i społecznej. Brak normy gwarantującej ochronę przed „eksmisją na bruk” jest niezgodny z Europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Jeżeli Trybunał Konstytucyjny podzieli stanowisko Rzecznika w tej sprawie, uchwalenie przepisów gwarantujących eksmitowanym ochronę stanie się obowiązkiem państwa.