Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Minister Sprawiedliwości zapowiada „wszelkie możliwe starania”, aby w projekcie budżetu na 2020 r. zapewniono środki na wzrost wynagrodzeń pracowników sądów i prokuratury
• Tak resort odpowiedział RPO, który przytaczał sędziowskie uchwały, że nierozwiązanie słusznych żądań płacowych pracowników zagraża prawidłowej realizacji konstytucyjnego prawa do sądu
• Dziś o wysokości tych wynagrodzeń decyduje Minister Sprawiedliwości - w  ustawie o pracownikach sądów i prokuratur brak ogólnych zasad ich wynagradzania
• Trwają prace nad projektem nowej ustawy m.in. co do systemu wynagradzania tych pracowników – odpowiada ministerstwo, nie podając szczegółów

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymuje uchwały zebrań sędziów poszczególnych sądów dotyczące wynagrodzeń pracowników sądów. Wskazuje się w nich, że brak rozwiązania słusznych żądań płacowych pracowników sądów (o czym świadczy nieadekwatność ich wynagrodzeń do realiów rynkowych) destabilizuje pracę sądów. W rezultacie zagrożona jest prawidłowa realizacja konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP).

RPO do MS: ustalić ogólne zasady wynagradzania

W lutym 2019 r. Rzecznik wystąpił w tej sprawie do  Ministra Sprawiedliwości. Pisał, że sprawa ma także wymiar konstytucyjny, dotyczący prawidłowości regulacji określających zasady wynagradzania pracowników sądów i prokuratury.

Zasady wynagrodzenia pracowników sądów i prokuratury zależą bowiem od Ministra Sprawiedliwości.  Na poziomie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury z 1998 r.  nie są uregulowane ogólne zasady wynagradzania urzędników i pracowników sądów oraz powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury.  Stanowi ona, że szczegółowe zasady wynagradzania określi rozporządzeniem Minister Sprawiedliwości.

W ocenie RPO, bez ogólnych zasad wynagradzania nie jest zaś możliwe określenie w rozporządzeniu zasad szczegółowych W rezultacie – i to jest źródło obecnych problemów –  rozporządzenie nie służy wykonaniu ustawy, lecz zastępuje regulacje, których brak w ustawie. To zaś niezgodne jest z Konstytucją (z jej art. 92 ust. 1).

Rzecznik poprosił ministra Zbigniewa Ziobrę o podjęcie działań w celu dostosowania przepisów regulujących wynagradzanie pracowników sądów i prokuratury do standardu Konstytucji.

Odpowiedź MS

Na mocy zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 19 czerwca 2018 r. został powołany Zespół ds. opracowania założeń projektu ustawy o pracownikach sądów i prokuratury – odpowiedział RPO 26 marca 2019 r. wiceminister sprawiedliwości Michał Wójcik.

Celem pracy Zespołu było opracowanie założeń do projektu ustawy kompleksowo regulującej pragmatykę służbową pracowników sądów powszechnych i prokuratury. Wypracowane przez Zespół rozwiązania mają służyć za podstawę reformy m.in. systemu wynagradzania pracowników sądów i prokuratury. Obecnie trwają prace nad projektem nowej ustawy o pracownikach sądów i prokuratury – poinformował wiceminister, nie podając szczegółów.  

Ponadto wskazał, że dzięki intensywnym działaniom obecnego Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego zmierzającym do poprawy sytuacji płacowej pracowników sądownictwa i prokuratury - po okresie całkowitego zamrożenia wynagrodzeń w latach 2010-2015 - w ustawie budżetowej na 2016 r. zabezpieczono środki na zwiększenie wydatków na wynagrodzenia dla asystentów sędziów, asystentów prokuratury, urzędników oraz pozostałych pracowników sądów i prokuratury o ponad 10 %, a w grupie kuratorów o 5,5 %. Przyjęty w ustawie budżetowej na rok 2018 średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej wynosi 100,0%, jednak dzięki staraniom Ministra Sprawiedliwości, wydatki na wynagrodzenia dla pracowników sądów i prokuratury wzrosły o 2%  - dodał Michał Wójcik.

Poinformował, że na 2019 rok średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej został określony co do zasady na poziomie 102,3 %, jednak Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny przyjął założenie zwiększenia poziomu wynagrodzeń (wraz z pochodnymi) pracowników sądów i prokuratury łącznie o 5%. Uchwalona 16 stycznia br. ustawa budżetowa na 2019 rok zabezpiecza podwyższenie wydatków na wynagrodzenia na tym poziomie.

Z kolei zgodnie z zawartym 18 grudnia 2018 r. porozumieniem pomiędzy Ministrem Sprawiedliwości-Prokuratorem Generalnym a związkami zawodowymi reprezentującymi pracowników wymiaru sprawiedliwości ustalono zasady podziału środków zaplanowanych na podwyższenie wynagrodzeń pracowników sądów w 2019 r. Wskazane wyżej środki w wysokości 5 % podzielone zostaną pomiędzy pracowników sądów kwotowo, w równej wysokości, na poziomie ok. 200 zł brutto na jeden etat.

W ocenie wiceministra wydatki na wynagrodzenia pracowników sądów i prokuratury od 2016 r. konsekwentnie zatem wzrastają i to w stopniu wyższym niż przyjęty dla sfery budżetowej (jedynie w roku 2017 wzrost nastąpił o wskaźnik przyjęty dla sfery budżetowej).

Jak podkreślił Michał Wójcik, Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny ma przy tym świadomość, że wynagrodzenia pracowników sądów powszechnych i prokuratury, pomimo ich corocznego zwiększania od 2016 r., w dalszym ciągu pozostają na poziomie niepozwalającym sądom być konkurencyjnymi na rynku pracy, a doraźne rozwiązania obejmujące niestałe składniki wynagrodzenia nie rozwiązują kwestii wynagrodzeń nieadekwatnych do sytuacji rynkowej. Niski poziom wynagrodzeń powoduje zwiększone odejścia pracowników, przy jednoczesnym braku nowych osób chętnych do pracy. Szczególnie trudna sytuacja jest w dużych aglomeracjach, gdzie rynek pracy oferuje zatrudnienie z dużo bardziej atrakcyjnym wynagrodzeniem.

Minister Sprawiedliwości będzie czynił wszelkie możliwe starania, aby w projekcie budżetu na rok 2020 zostały zabezpieczone środki niezbędne na wzrost wynagrodzeń pracowników sądów i prokuratury - podsumował wiceminister Michał Wójcik.

III.7040.13.2019