Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jak zapobiegać torturom i jakie są najważniejsze prawa osób zatrzymanych?
• Czym są tortury? Jak stosowanie tortur oceniane jest przez Polaków?
• Jakie wyroki zapadają w Polsce w sprawach dotyczących stosowania tortur i jak to zjawisko oceniane jest w orzecznictwie międzynarodowym?

Na takie m.in. pytania odpowiada raport Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, działającego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, na temat stosowania tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania albo karania. Zawiera on m.in.  przykładowe tortury funkcjonariuszy wobec obywateli, rekomendacje i zalecenia oraz skrócony informator dla obywateli.

Opracowanie kompleksowo omawia zagadnienie  tortur w Polsce - zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i na podstawie wyroków skazujących za przestępstwa, które w świetle przepisów międzynarodowych należy uznać za tortury.

Z danych Policji wynika, że w 2018 r. przedstawiono 30 jej funkcjonariuszom łącznie 43 zarzuty stosowania przemocy na służbie. W 2019 r. było to łącznie 28 zarzutów wobec 26 policjantów.

Na przeszkodzie skutecznego ścigania tortur stoi m.in. fakt, że w polskim Kodeksie karnym brak jest zarówno odrębnego przestępstwa tortur, jak i definicji tortur mogącej pomocniczo służyć właściwemu wymierzeniu kar za podobne przestępstwa.

Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur od lat zabiega o zwiększanie wiedzy na temat tortur oraz o wprowadzanie odpowiednich rozwiązań legislacyjnych zapewniających prawa osób pozbawionych wolności. A brak działań państwa w tym zakresie oznacza milczące przyzwolenie na rażące naruszanie podstawowych praw człowieka.

W przypadku zatrzymania masz prawo:

1. Poznać przyczynę faktyczną i prawną zatrzymania

2. Prosić funkcjonariusza o wylegitymowanie się, tj. okazanie legitymacji służbowej, podanie imienia, nazwiska oraz stopnia służbowego funkcjonariusza

3. Otrzymać zrozumiałe dla pouczenie o przysługujących nam prawach. Masz również prawo pytania o kwestie, których nie rozumiesz

4. Żądać powiadomienia wskazanej osoby o fakcie zatrzymania

5. Żądać badania lekarskiego

6. Żądać obecności tłumacza, jeśli nie mówisz biegle w języku polskim

7. Skorzystać z pomocy wybranego adwokata lub radcy prawnego. Masz prawo prosić o udostępnienie listy adwokatów i radców prawnych wykonujących zawód na obszarze działania danej jednostki

8. Odmówić składania zeznań i podpisania protokołów

9. Złożyć skargę na niewłaściwe zachowanie policjanta oraz zażalenie na zatrzymanie.

Jeśli byłeś ofiarą lub świadkiem tortur, możesz to zgłosić:

1. Dzwoniąc na bezpłatną infolinię Rzecznika Praw Obywatelskich pod numer: 800 676 676

2. Pisząc pod adresem Biura RPO: al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa

3. Wysyłając e-mail pod adresem: biurorzecznika@brpo.gov.p