Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 88 decyzji o umieszczeniu osób stwarzających zagrożenie w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie wydały dotychczas sądy
• 120 razy zastosowały zaś wobec nich nadzór prewencyjny, bez kierowania do KOZZD 
• Takie dane – według stanu na połowę marca 2020 r. - przekazała RPO Służba Więzienna

Łącznie SW złożyła do sądów 275 wniosków o uznanie danej osoby za stwarzającą zagrożenie  - od początku obowiązywania ustawy z 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych  osób.

Ustawa ta przewiduje m.in. bezterminowe pozbawianie wolności w ośrodku w Gostyninie osób, które odbyły kary więzienia, ale zostały uznane za stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Pozwala też na orzeczenie środka ograniczającego wolność, nadzoru prewencyjnego (bez umieszczania w ośrodku). O tym, który środek wybrać, decyduje sąd cywilny.

Ośrodek funkcjonuje jako podmiot leczniczy podlegający Ministrowi Zdrowia, gdzie osoby te są poddawane terapii zaburzeń osobowości czy preferencji seksualnych. Jest to miejsce pozbawienia wolności, zamknięte przed społeczeństwem i środowiskiem naukowym; gdzie dana osoba może spędzić resztę życia.

Ustawa nie reguluje praw tych osób, podstaw ich ograniczenia oraz zasad życia. Rolą Rzecznika Praw Obywatelskich jest zaś stanie na straży poszanowania praw każdego obywatela zapisanych w Konstytucji. Polskę wiążą też międzynarodowe standardy międzynarodowe właściwego traktowania osób pozbawionych wolności, a są nimi pacjenci ośrodka.

RPO od dawna wskazywał na wiele luk prawnych w ustawie z 22 listopada 2013 r. lub też jej przepisów, które  wymagają zmian. RPO informował o tym w ponad 30 wystąpieniach, kierowanych m.in. do premiera, ministrów  sprawiedliwości czy zdrowia, a także odpowiednich komisji Sejmu i Senatu. Przez długi czas nie dostawał odpowiedzi.

Ostatecznie w lutym 2020 r.  wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł poinformował RPO o powołaniu w styczniu Zespołu MS ds. regulowania możliwości tymczasowego izolowania osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Chodzi o tymczasowe izolowanie w KOZZD osób, wobec których toczy się postępowanie w trybie ustawy z 2013 r. - przed prawomocnym zakończeniem tego postępowania, oraz wypracowanie propozycji legislacyjnych dotyczących izolowania tych osób w Ośrodku. 

- Nie można wykluczyć uwzględnienia w toku prac Zespołu również innych zagadnień prowadzących do uzasadnionej nowelizacji ustawy - dodaje resort.  

O inicjatywę legislacyjną co do zmian w ustawie Adam Bodnar wystąpił także do odpowiednich komisji sejmowych i senackich.

IX.517.1702.2017