Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich z urzędu podjął sprawę dotyczącą zgromadzeń publicznych z okazji Święta Niepodległości, które 11 listopada 2017 r. odbyły się we Wrocławiu. Z informacji jakie docierają do Rzecznika wynika, że podejmowane podczas tych zgromadzeń działania policji budzą wątpliwości odnośnie do tego, czy były adekwatne i wystarczające z punktu widzenia standardów konstytucyjnych i międzynarodowych dotyczących zgromadzeń publicznych.

Wskazywano na niewłaściwe zabezpieczenie zgromadzeń przez policję i agresywne zachowanie uczestników Marszu Narodowego Odrodzenia wobec uczestników pokojowej kontrmanifestacji, a także na używanie przez uczestników Marszu materiałów pirotechnicznych. Jak wynika z informacji prasowych „podczas wrocławskiego marszu narodowców kobieta, która próbowała zablokować przejście manifestujących, została trafiona odpaloną racą w głowę. Ranna trafiła do szpitala”. Z informacji medialnych wynikało także, że policja usunęła uczestników zgromadzenia, w trakcie przepychanek jedna z kobiet została opluta. Inna uderzona w głowę i twarz odpaloną racą. Spaliło jej włosy, osmaliło policzek. Doznała obrażeń głowy. Pogotowie zabrało ją do szpitala”.  Media relacjonują także, że „narodowcom trzy razy udało się podejść do pokojowej blokady we Wrocławiu. Ukradli flagi, pobili protestujących, rzucali race, puszki i butelki”. Wskazano również na to, że wznoszono podczas marszu okrzyki/przemówienia, których treść mogła stanowić przestępstwo w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego.

Art. 57 Konstytucji RP gwarantuje każdemu wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ustawa zasadnicza gwarantuje zatem prawo do zorganizowania spontanicznej kontrmanifestacji. Państwo ma więc obowiązek ochrony prawa do zgromadzania się obu demonstrujących grup i poszukiwania środków najmniej restrykcyjnych, które co do zasady umożliwiłyby odbycie obu demonstracji. Na policji ciąży zatem obowiązek zabezpieczenia każdej demonstracji, tak aby w jej trakcie nie doszło do jakichkolwiek aktów przemocy. Należy jednak podkreślić, że ochronie konstytucyjnej i międzynarodowej podlegają jedynie pokojowe manifestacje.

Rzecznik zwrócił się do Komendanta Miejskiego Policji we Wrocławiu w sprawie szczegółowych informacji dotyczących działań policji podczas manifestacji z okazji Święta Niepodległości. RPO poprosił przedstawienie szczegółowych danych na temat tego:

• czy policja podjęła w trakcie marszu działania wobec osób, których zachowanie (wznoszenie okrzyków, używanie materiałów pirotechnicznych) mogło stanowić przestępstwo lub wykroczenie, tj. działania takie jak: wylegitymowanie, zatrzymanie, nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego, podjęcie innych czynności w sprawie o wykroczenie lub przestępstwo i ewentualnie, jaki jest stan tych postępowań;
• czy działania mające na celu identyfikację i przeprowadzenie stosownych postępowań zostały podjęte przez policję po zakończeniu Marszu, ewentualnie ile jest takich postępowań i wobec ilu osób są prowadzone, jaki jest stan tych postępowań;
• jakie czynności podjęli policjanci w celu zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom kontrmanifestacji, którzy prezentowali hasła antyfaszystowskie i przeciwko którym skierowane zostały agresywne zachowania uczestników Marszu;
• czy policja rozważała rozwiązanie zgromadzenia?