Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące ustanowienia przepisu, wedle którego kobietom sędziom w wieku 60 lat nakazuje się przejście w stan spoczynku.

W opinii skarżących art. 69 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych w zakresie, w jakim stanowi, że kobieta sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 60. roku życia, a mężczyzna sędzia z dniem ukończenia 65. roku życia jest niezgodny z Konstytucją. Niekonstytucyjność tego przepisu wynika także z dalszego uregulowania tej kwestii, które decyzję co do dalszego sprawowania urzędu przez sędziego pozostawia tylko i wyłącznie do decyzji Ministra Sprawiedliwości.

Przepis ten bardzo lakonicznie określa kryteria, którymi kierować się powinien Minister Sprawiedliwości przy podejmowaniu takiej decyzji. Są to: racjonalne wykorzystanie kadr sądownictwa powszechnego oraz potrzeby wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych sądów. Ustawodawca nie przewidział przy tym uzasadnienia decyzji w przypadku niewyrażenia zgody przez Ministra Sprawiedliwości na kontynuację zatrudnienia przez sędziego po osiągnięciu wieku przejścia w stan spoczynku.

Tak daleko posunięta ingerencja władzy wykonawczej w możliwość kontynuowania zatrudnienia po osiągnięciu wieku stanu spoczynku może naruszać zasadę trójpodziału władzy określoną w Konstytucji, konstytucyjną zasadę odrębności i niezależności sądów od innych władz oraz może podważać zasadę niezawisłości sędziowskiej.

W świetle utrwalonego orzecznictwa osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Sytuacja sędziów w tej materii jest zatem mniej korzystna niż pracowników zatrudnionych w reżimie Kodeksu pracy, ponieważ decyzja Ministra Sprawiedliwości, związana z niewyrażeniem zgody na dalsze zajmowanie stanowiska, wyklucza sędziego z aktywności zawodowej. Stanowi to naruszenie Konstytucji.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o wyrażenie stanowiska w przedmiotowej sprawie.