Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Decyzje Rady Ministrów o utworzeniu nowych gmin czy zmianie ich granic nadal nie podlegają sądowej kontroli, mimo że są źródłem stałych konfliktów między samorządami i ich mieszkańcami
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Adam Krzywoń występuje w tej sprawie do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

Do RPO co roku wpływają skargi jednostek samorządu terytorialnego dotyczące – jak to określają – "wrogich przejęć" części ich terytoriów przez inne jednostki. Pierwszy tegoroczny wniosek do RPO o interwencję w takiej sprawie złożyła gmina Kobylnica.

O zmianę przynależności części jej terenu wystąpiła gmina Słupsk, w której - mimo że od poprzedniego jej powiększenia kosztem sąsiednich gmin minęły jedynie dwa lata – stwierdzono że "w zasadzie już wyczerpały się możliwości rozwoju miasta w oparciu o jego wewnętrzny potencjał".

Dysfunkcyjność aktualnej procedury zmian granic jednostek samorządu terytorialnego była przedmiotem wystąpień RPO kierowanych wcześniej do wielu organów. 

Rzecznik postulował przede wszystkim uzupełnienie ustawy o mechanizm rzeczywistej sądowej kontroli rozstrzygnięć Rady Ministrów w tym przedmiocie. Chodzi o wykonanie niezrealizowanych od ponad 15 lat postanowień sygnalizacyjnych Trybunału Konstytucyjnego. 

Wobec braku reakcji organów, do których zwracał się RPO, podjęta została próba zakwestionowania rozstrzygnięcia Rady Ministrów przed sądem administracyjnym, co jednak okazało się nieskuteczne.

W konsekwencji wskazane podstawowe źródło corocznych konfliktów pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego nie zostało wyeliminowane. W obecnej kadencji Parlamentu nie pojawił się nawet projekt, będący odpowiedzią na istniejący problem (w poprzedniej kadencji taki projekt złożono, jednak nie doczekał się on nawet nadania numeru druku sejmowego).

Z tych wszystkich względów ZRPO Adam Krzywoń pyta sekretarza stanu w MSWiA Tomasza Szymańskiego, czy resort przewiduje podjęcie odpowiednich prac legislacyjnych, a jeśli tak, prosi o wskazanie terminu ich podjęcia.

V.604.16.2025