Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatelka poruszająca się na wózku nie mogła oddać głosu w wyborach, bo zmieniono siedzibę jej komisji wyborczej, a nowy lokal nie był dostępny dla osób z niepełnosprawnościami
• Przed zmianą właściwa dla jej miejsca zamieszkania komisja obwodowa mieściła się w lokalu dostępnym architektonicznie
• ZRPO Valeri Vachev pisze w tej sprawie do prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego i prosi o wyjaśnienia

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwróciła się obywatelka poruszająca się na wózku, która wskazała na brak możliwości oddania głosu w wyborach do Parlamentu Europejskiego z powodu niedostępności lokalu wyborczego.

Pomiędzy wyborami samorządowymi (7 kwietnia 2024 r.) a wyborami do Parlamentu Europejskiego (9 czerwca 2024 r.) zmianie uległa siedziba obwodowej komisji wyborczej, do której przyporządkowano wnioskodawczynię - o czym nie wiedziała. W dniu wyborów, po tym jak dowiedziała się o tej zmianie, udała się do Obwodowej Komisji Wyborczej nr 709, do której przynależała. Na miejscu okazało się, że lokal wyborczy jest na poziomie -1 i nie ma możliwości dotarcia do niego w sposób inny niż po wąskich schodach.

Wnioskodawczyni, ze względu na bezpieczeństwo swoje i swej córki, nie zgodziła się na jej zniesienie w celu oddania głosu, ani na oddanie przez nią głosu w asyście Policji i komisyjnego umieszczenia karty do głosowania w urnie. Ostatecznie wnioskodawczyni nie była w stanie zagłosować, w związku z czym uzyskała zaświadczenie potwierdzające odmowę wydania karty do głosowania z uwagi na brak dostępności lokalu dla osób z niepełnosprawnością.

Obywatelka w korespondencji do RPO podkreśla, że sytuacja była dla niej zaskoczeniem, ponieważ od kilku lat mieszka pod tym samym adresem i dotychczas lokale wyborcze, w których głosowała, były dostępne architektonicznie. Zaznaczyła, że trudne do zrozumienia jest to, z jakich względów przy wyznaczaniu nowej siedziby zdecydowano się na lokal, w którym występują tak znaczne bariery architektoniczne, mimo że okolica jest zamieszkana m.in. przez wielu rodziców z małymi dziećmi, w przypadku których oddanie głosu z dzieckiem w wózku również mogło okazać się niemożliwe lub znacznie utrudnione.

Wnioskodawczyni zwraca również uwagę, że wydanie zaświadczenia o braku możliwości zagłosowania z uwagi na brak dostępności lokalu dla osób z niepełnosprawnością nie rozwiązało problemu, ponieważ nie miała ona możliwości udać się z nim do innego, dostępnego lokalu, by tam oddać głos.

Lokal Obwodowej Komisji Wyborczej nr 709 w Warszawie na stronie Państwowej Komisji Wyborczej jest oznaczony jako niedostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W ostatnich 9 miesiącach wybory odbyły się jednak tam trzykrotnie, w związku z czym wnioskodawczyni mogła być przekonana, że głosowanie do PE zostanie zorganizowane tak, jak w poprzednich wyborach, w tym lokal wyborczy, właściwy ze względu na jej miejsce zamieszkania, nie zostanie przeniesiony lub nie zostanie ona przypisana do innej komisji. Ponadto, jeśli nawet taka zmiana zaszła, to uzasadnione wydaje się założenie, że lokal dostępny architektonicznie zastąpi lokal dostępny w podobny sposób, nie zaś miejsce zupełnie niedostępne dla osoby z niepełnosprawnością.

Zgodnie z art. 29 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami niepełnosprawnych władze publiczne są zobowiązane do zagwarantowania osobom z niepełnosprawnością praw politycznych i możliwości korzystania z nich na zasadzie równości z innymi osobami, m.in. zapewnienia, że będą mogły efektywnie i w pełni uczestniczyć w życiu politycznym i publicznym, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przedstawicieli, włączając w to prawo i możliwość korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego. We wnioskach Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami w odniesieniu do stosowania przez Polskę Konwencji wskazano wprost na konieczność zapewnienia dostępności wszystkich lokali wyborczych i procedur głosowania dla osób niepełnosprawnych. Rekomendacje te są zbieżne z wielokrotnie przedstawianym stanowiskiem RPO.

Dlatego zastępca RPO Valeri Vachev prosi prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego o wyjaśnienia, w szczególności o wskazanie kryteriów oceny lokali pod względem możliwości ustanowienia w nich lokali wyborczych, jak i co przemawiało za ustanowieniem lokalu Obwodowej Komisji Wyborczej nr 709 w Warszawie w budynku na poziomie -1 Biblioteki Publicznej.

Rzecznika interesuje też, w jaki sposób poinformowano mieszkańców o zmianie siedziby lokalu wyborczego, oraz czy w informacji zaznaczono, że nowa siedziba nie jest dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

XI.602.2.2024