Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prokuratura chce, aby Izba Dyscyplinarna  Sądu Najwyższego uchyliła immunitet sędzi Ireny Majcher
• RPO przypomina, że Izba Dyscyplinarna nie  może podejmować żadnych działań wobec sędziów, bo została zawieszona przez TS UE
• Prokuratura Krajowa powinna zaś wycofać swój wniosek

Rzecznik Praw Obywatelskich podjął z własnej inicjatywy sprawę działań Prokuratury Krajowej w celu uchylenia immunitetu i postawienia sędzi Sądu Rejonowego w Opolu Irenie Majcher zarzutu niedopełnienia obowiązku z art. 231 § 3 Kodeksu karnego. Domniemane przekroczenie uprawnień miałoby polegać na odmiennej od prezentowanej przez prokuratora wykładni przepisów prawa.

Media podają, ze sprawa dotyczy niedopełnienia przez jedną ze spółek obowiązku przerejestrowania się do Krajowego Rejestru Sądowego, mimo nałożonego przez ustawodawcę obowiązku i przewidzianego na to kilkuletniego terminu. Konsekwencją była utrata przez spółkę własności nieruchomości, która z mocy ustawy przeszła na rzecz Skarbu Państwa.

Działania Prokuratury Krajowej mogą, w sposób przekraczający zasadę niezawisłości sędziów, ingerować w sprawowanie władzy sędziowskiej poprzez wywołanie u sędziów obawy poniesienia negatywnych konsekwencji za podejmowanie działań zgodnie z własnym przekonaniem i z zastosowaniem posiadanej wiedzy, celem rozstrzygania powierzonych im spraw.  A to stanowi niezbędny element pełnej realizacji prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i art. 19 ust. 1 akapit 2 Traktatu o Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Zasada niezawisłości wiążę się z konstytucyjną rolą sędziów jako gospodarzy postępowań sądowych, Za działania dla  realizacji tego prawa sędziowie, wypełniając swój prawny obowiązek, nie powinni być pociągani do odpowiedzialności ani karnej, ani dyscyplinarnej.

W tej sprawie poważne zastrzeżenia budzi fakt, że przed złożeniem wniosku o uchylenie immunitetu nie toczyło się w opisywanej sprawie postępowanie nadzorcze, wyjaśniające ani dyscyplinarne. Prokuratura nie odebrała również od sędzi wyjaśnień. Sędzia Irena Majcher została pozbawiona podstawowych praw, które przysługują jej jako stronie toczącego się postępowania. Jednocześnie zdecydowano się zastosować wobec niej najbardziej represyjne środki. Takie działanie Prokuratury Krajowej wobec sędziów ma charakter bezprecedensowy i nie powinno mieć miejsca

Sprawę uchylenia jej immunitetu będzie rozpatrywać Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego. Tymczasem Trybunał Sprawiedliwości UE 8 kwietnia 2020 r. wydał postanowienie, w którym zdecydował o zawieszeniu stosowania przepisów ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym,  ustanawiających Izbę Dyscyplinarną. Zobowiązał też do powstrzymania się od przekazania spraw zawisłych przed tą Izbą do rozpoznania przez skład niespełniający wymogów niezależności wskazanych, w szczególności w wyroku TS z 19 listopada 2019 r.  Skoro przepis ustanawiający tę izbę został zawieszony, to rozpoznawanie jakichkolwiek spraw  nie powinno mieć miejsca do czasu wydania wyroku przez TS.

Także uchwała połączonych izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r.  dodatkowo wskazała na brak zgodności Izby Dyscyplinarnej z wymogami art. 19 ust. 1 akapit 2 TUE oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji.

Dlatego Izba Dyscyplinarna SN i jej członkowie nie mogą podejmować żadnych działań orzeczniczych wobec sędziów krajowych, w tym również nie są uprawnieni do rozpoznania wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędzi  Ireny Majcher. Rzecznik stoi na stanowisku, że Prokuratura Krajowa winna wycofać odwołanie złożone od uchwały sądu dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym we Wrocławiu.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk przedstawił te uwagi prokuratorowi krajowemu Bogdanowi Święczkowskiemu. Zwrócił się do niego o informacje o stanie sprawy oraz odniesienie się do przedstawionych okoliczności.

VII.510.125.2020