Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pytania dotyczą m.in. dopuszczalności skargi nadzwyczajnej, gdy sformułowane w niej zarzuty odnoszą się do naruszenia prawa Unii Europejskiej, a skorzystanie z tego środka prawnego jest konieczne dla zapewnienia skuteczności tego prawa

W marcu 2021 r. Rzecznik Praw Obywatelskich - na wniosek konsumentów, którzy zawarli umowę kredytu denominowanego do CHF - wniósł do SN skargę nadzwyczajną. Wyrokowi sądu w ich sprawie zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa materialnego art. 3851 §1 i 2 w związku z art. 3851 § 3 k.c., art. 58 k.c. Polegało to na jego błędnej wykładni, prowadzącej do przyjęcia, że zawarte w umowie kredytu hipotecznego walutowe klauzule umowne nie określają głównego świadczenia, wobec czego odmówiono uznania ich za niedozwolone. 

Dokonując oceny, czy zakwestionowane przez konsumentów postanowienia umowne określają główne świadczenia stron, sąd był obowiązany zapewnić konsumentom ochronę zgodnie z prawem unijnym, przede wszystkim z art. 4 i 6 Dyrektywy 93/13 oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych  - czego zaniechał.
 
17 listopada 2021 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zdecydował skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej trzy pytania prejudycjalne w celu rozwiania wątpliwości powziętych przy rozpoznawaniu sprawy. Do czasu odpowiedzi rozpatrzenie skargi odroczył.

Chodzi o dopuszczalność stosowania skargi nadzwyczajnej w świetle prawa skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii (art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej, art. 47 KPP) wykładanego w związku z zasadą lojalnej współpracy (art. 4 ust. 3 TUE) i zasadą państwa prawnego (art. 2 TUE). 

Pytania SN zmierzają też do uzyskania odpowiedzi co do sposobu interpretacji szczegółowej przesłanki skargi nadzwyczajnej, określonej w art. 89 § 1 pkt 1 ustawy o SN. Uzależniają one wniesienie skargi nadzwyczajnej od naruszenia przez sąd zasad lub wolności i prawa człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP.

W tym kontekście SN oczekuje odpowiedzi, czy naruszenie prawa Unii (tj. art. 47 KPP w związku z przepisami art. 4 ust. 3 i art. 2 TUE) może być rozumiane jako równoważna względem przesłanki naruszenia zasad określonych w Konstytucji państwa członkowskiego przesłanka uchylenia lub zmiany prawomocnego orzeczenia sądu w razie wniesienia takiego środka prawnego, jak skarga nadzwyczajna.

Pytania SN

Na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zwraca się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem rozpatrzenie pytań prawnych:

„1. Czy art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że przesądzają one o dopuszczalności środka prawnego takiego jak skarga nadzwyczajna, służącego wzruszeniu prawomocnego orzeczenia sądu, gdy zachodzi potrzeba »zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej« , jeżeli skorzystanie z tego środka jest konieczne dla zapewnienia skuteczności prawa Unii?;

2. Czy art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji, gdy przepisy prawa krajowego umożliwiają zmianę lub uchylenie prawomocnego orzeczenia sądu w przypadku naruszenia zasad określonych w Konstytucji państwa członkowskiego przy użyciu środka takiego jak skarga nadzwyczajna przepisy te mogą być podstawą uchylenia lub zmiany prawomocnego orzeczenia sądu również w razie naruszenia prawa Unii?;

3. Czy art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji, gdy sąd krajowy naruszył prawo Unii w sposób prowadzący do wadliwego - z punktu widzenia tego prawa - rozstrzygnięcia sprawy, prawomocne orzeczenie sądu może być uchylone lub zmienione przy zastosowaniu środka prawnego takiego jak skarga nadzwyczajna, który uzależnia takie rozstrzygniecie od »rażącego« naruszenia prawa?”.

V.510.18.2019