Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zagadnienie przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć powinno być włączone do programów szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników cywilnych Służby Więziennej 
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Wojciech Brzozowski występuje o to do dyrektora generalnego SW płk. Andrzeja Pecki
• AKTUALIZACJA 9.09.2024: Zostaną podjęte działania mające na celu uzupełnienie programów szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej o zagadnienia przedstawione w piśmie RPO - odpowiada SW

RPO zwraca uwagę na zagadnienie przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć (sexual and gender-based violence - SGBV). Ryzyko wystąpienia tej formy przemocy dotyczy całej populacji osadzonych, zwłaszcza  kobiet, osób młodocianych, osób LGBT+ i cudzoziemców.

Od kilku lat pracownicy i pracownice Biura RPO - w tym Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur - uczestniczą w spotkaniach i szkoleniach Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR) poświęconych tej kwestii.  

W ramach tych prac, szeroko konsultowanych wśród przedstawicieli różnych instytucji, m.in. Stowarzyszenia na rzecz Zapobiegania Torturom (APT) oraz Penal Reform International (PRI), opracowano i przetłumaczono na język polski podręcznik „Przemoc seksualna i przemoc związana z płcią w miejscach pozbawienia wolności - zapobieganie i reagowanie. Standardy, rozwiązania, przykłady z regionu OBWE". W sposób kompleksowy omawia on problem i wskazuje możliwe obszary ryzyka i rekomendacje, które mogą być pomocne zarówno w trakcie szkoleń funkcjonariuszy, jak i podczas prac nad stosownymi wytycznymi i innymi dokumentami regulującymi funkcjonowanie jednostek penitencjarnych.

Zalecenie cyklicznego włączania do programów szkoleniowych SW zagadnień SGBV zostało sformułowane przez przedstawicieli KMPT po wizytacji Zakładu Karnego w Grudziądzu. Wydaje się jednak, że korzystne byłoby również włączenie tych treści do programów szkoleniowych na poziomie ogólnokrajowym.

Uwrażliwienie SW na tę problematykę z pewnością wzmocni ich potencjał zawodowy. Pozwoli na wykrywanie, reagowanie i przede wszystkim zapobieganie niewłaściwym zachowaniom w jednostkach penitencjarnych.

Dlatego ZRPO Wojciech Brzozowski prosi DG SW o rozważenie włączenia tej problematyk do programów szkoleniowych. Zwraca się też o stanowisko i informacje o podjętych działaniach.

Odpowiedź płk. Bartłomieja Turbiarza, zastępcy dyrektora generalnego SW

W odpowiedzi na pismo KMP.571.14.2024.KKo z dnia 6 sierpnia 2024 r. dotyczące rozważenia włączenia do programów szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej zagadnień związanych z przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć wśród osadzonych, w szczególności kobiet, osób młodocianych, osób LGBT+ i cudzoziemców przedstawiam stanowisko w przedmiotowej sprawie.

Powyższa problematyka stanowi ważny obszar zainteresowań Służby Więziennej, szczególnie w kontekście praworządnego wykonywania kary pozbawienia wolności. Zgodnie z zapisem §7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych, prowadząc oddziaływania penitencjarne należy podejmować wszelkie działania zapobiegające między innymi wzajemnej demoralizacji skazanych, negatywnym przejawom podkultury przestępczej, a także występowaniu zachowań agresywnych wśród skazanych. Tego typu działania mają charakter profilaktyki ogólnej i obejmują wszystkich skazanych, również grupy wymienione powyżej. Pragnę podkreślić, że Służba Więzienna systematycznie monitoruje istniejące zagrożenia i podejmuje odpowiednie kroki mające na celu zapobieganie zachowaniom przemocowym w oparciu o obowiązujące uregulowania prawne.

Uwzględniając powyższe oraz mając na uwadze dbałość o profesjonalizację kadry, zostaną podjęte działania mające na celu uzupełnienie programów szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej o zagadnienia przedstawione w piśmie.

KMP.571.14.2024