Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wobec zwiększenia w 2022 r. kwoty wolnej od podatku oraz podniesienia drugiego progu skali podatkowej część podatników zapłaci niższy  podatek albo nie zapłaci go w ogóle
• W konsekwencji znacznie mniej pieniędzy może trafić do osób, które dotychczas korzystały z 1% podatku przekazywanego na rzecz organizacji pożytku publicznego
• W 2021 r. osoby te - często są to przewlekle chorujący lub osoby z niepełnosprawnościami - łącznie dostały z tego tytułu 972,7 mln zł
• RPO pyta premiera-ministra finansów, jakie konkretnie działania podejmie, aby za obecny rok ta kwota nie była mniejsza
• [AKTUALIZACJA 10.06.2022] 9 czerwca 2022 r. Sejm uchwalił zmianę przepisów, w której przewidziano podniesienie z 1% do 1,5% wysokość odpisu podatku na rzecz OPP
• [AKTUALIZACJA 18.08.2022] Wychodząc naprzeciw zgłaszanym wnioskom zmieniono przepisy podatkowe. Po zmianach podatnik będzie mógł przekazać 1,5% podatku należnego zamiast 1%. Zmiana ta będzie miała zastosowanie już do rozliczenia za 2022 r. – informuje MF w odpowiedzi

W nawiązaniu do dotychczas sygnalizowanych problemów w związku z wejściem w życie tzw. Polskiego Ładu, Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje na sytuację osób, które otrzymują środki z 1% podatku przekazywanego przez podatników na rzecz organizacji pożytku publicznego.

W efekcie zwiększenia kwoty wolnej od podatku do 30 tys. oraz podniesieniu drugiego progu skali podatkowej do 120 tys. zł część podatników zapłaci podatek w niższej wysokości lub  podatek w ogóle nie wystąpi. Skutek jest korzystny dla tej grupy obywateli, ale wpływa zarazem na sytuację beneficjentów 1% podatku na rzecz OPP. W konsekwencji bowiem może się okazać, że osoby, które dotychczas korzystały z tej formy wsparcia, otrzymają znacznie mniej pieniędzy.

Zgodnie z art. 45c ust. 1 ustawy o PIT naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek, przekazuje OPP, wybranej przez podatnika z wykazu, kwotę w wysokości nieprzekraczającej 1% podatku należnego. Rozwiązanie to funkcjonuje od 1 stycznia 2004 r.

Z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że przekazania 1% należnego podatku, wynikającego z rozliczenia za 2020 r., dokonało 15,3 mln podatników. W 2021 r. organizacje pożytku publicznego otrzymały łącznie tytułem 1% należnego podatku wynikającego z rozliczenia za 2020 r. 972,7 mln zł.

Korzysta z tego szeroki krąg podmiotów. To np. osoby walczące z różnymi, ciężkimi chorobami (np. nowotworowymi, mukowiscydozą, stwardnieniem rozsianym), borykające się z niepełnosprawnościami, w tym umysłowym, osoby niedowidzące czy też podopieczni hospicjów. Środki zgromadzone na subkontach OPP wykorzystywane są na dofinansowanie kosztów leczenia, rehabilitacji, transportu oraz wydatków związanych z codziennym funkcjonowaniem osób potrzebujących.

Zapowiedzi prasowe dotyczące korekt koniecznych do wprowadzenia w Polskim Ładzie wskazują, że ma być zapewnione wyrównanie dla OPP. Według mediów, system organizacji pożytku publicznego ma mieć zagwarantowane, że począwszy od 2023 r. za rok podatkowy 2022 i kolejne – suma korzyści z 1% podatku nie będzie niższa niż za 2021 r.

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawiła się informacja o projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (UD347), ale  jeszcze bez szczegółów. Ogólnie wskazano, że planowane rozwiązania realizują główne postulaty społeczne związane z wejściem w życie Polskiego Ładu w obszarze podatków oraz ubezpieczeń zdrowotnych.

Marcin Wiącek prosi zatem premiera, ministra finansów Mateusza Morawieckiego o wyjaśnienie, jaki konkretnie kształt będą miały zapowiadane zmiany legislacyjne co do zrekompensowania negatywnych skutków dla beneficjentów 1% podatku przekazywanego na rzecz OPP.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów

W odpowiedzi z 9 sierpnia 2022 r. podsekretarz stanu w ministerstwie finansów Piotr Patkowski informuje, że pierwsze tygodnie obowiązywania zmian wprowadzonych w ustawie PIT od 1 stycznia 2022 r. przyniosły wiele sygnałów m.in. ze strony beneficjentów 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) przekazywanego na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP) obawiających się o przyszłość tych organizacji.

Organizacje te, dzięki umieszczeniu ich w wykazie OPP uprawnionych do otrzymania 1% podatku, mogą realizować swoje cele statutowe przy wykorzystaniu środków przekazywanych przez podatników w rocznych rozliczeniach podatku. Cel ten to w znacznej mierze pomoc osobom, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej.

Wychodząc naprzeciw zgłaszanym wnioskom, uznano o potrzebie wprowadzenia zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych m.in. w tym obszarze. Odzwierciedla je ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1265).

Ustawa zmieniła zasady przekazywania części podatku na rzecz OPP. Po zmianach podatnik będzie mógł przekazać 1,5% podatku należnego zamiast 1%. Co ważne zmiana ta będzie miała zastosowanie już do rozliczenia za 2022 r.

Ponadto nowelizacją z 9 czerwca 2022 r. na stałe wpisano do ustawy PIT mechanizm zautomatyzowanego przekazywania części podatku dla OPP. Dotychczas funkcjonował on wyłącznie w ramach walki z COVID-19.

Po tej zmianie, emeryt lub rencista, który będzie chciał przekazać 1,5% podatku na rzecz OPP, nie musi już składać żadnego wniosku. Wystarczy, że taką chęć wskazał w formularzu PIT-37, PIT-36 albo PIT-OP w latach ubiegłych, a informacje w nim podane są aktualne. Wówczas organ podatkowy przekaże kwotę w wysokości 1,5% podatku należnego wykazanego w PIT-40A tej organizacji, którą emeryt lub rencista wybrał w poprzednich latach.

Organ podatkowy przekazuje środki dla OPP w terminie od maja do lipca roku następującego po roku podatkowym.

Rozwiązanie to dotyczy emerytów i rencistów, dla których podatek obliczony przez organ rentowy w PIT-40A jest ich podatkiem rocznym (nie składają zeznania PIT-37 albo PIT-36).

Przepisy ustawy z 9 czerwca 2022 r. umożliwiły również emerytom i rencistom wycofanie uprzednio wyrażonej zgody dotyczącej przekazania OPP części podatku. Wycofanie polega na wypełnieniu nowo dodanej części w oświadczeniu PIT-OP pn. "Wycofanie zgody na przekazanie części podatku należnego na rzecz OPP".
Oświadczenie PIT-OP uwzględniające te zmiany zostało już opracowane.

Mam nadzieję, iż przedstawione informacje rozwieją wszelkie obawy Pana Rzecznika, co do przyszłości funkcjonowania OPP.

V.511.214.2022