Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Pierwsze w tej kadencji posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych odbyło się 21 kwietnia 2022 r. w formule hybrydowej. W spotkaniu stacjonarnie udział wzięli: Małgorzata Czajkowska-Kisil, Grzegorz Galewski, Joanna Łacheta, Barbara Imiołczyk, Monika Wiszyńska-Rakowska, Dariusz Supeł, Aleksandra Wodyk oraz tłumacz PJM Małgorzata Rolbiecka. W spotkaniu on-line udział wzięli: RPO Marcin Wiącek, Małgorzata Mickiewicz, Małgorzata Żbikowska, Anna Antos, Bartosz Golędzinowski.

Rzecznik Praw Obywatelskich powitał uczestników na pierwszym posiedzeniu Komisji Ekspertów po rozpoczęciu kadencji. Uznał dotychczasowe prace komisji za przydatne w działaniach BRPO. Przykładem mogą być bardzo fachowe uwagi zgłaszane do projektów zmian w rozporządzeniu KRRiT. Podziękował Komisji za dotychczasową współpracę i wyraził nadzieję, że dalsze działania będą równie owocne jak do tej pory.

Omówienie odpowiedzi KRRiT na pismo RPO w sprawie udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami w programach telewizyjnych

W związku z wystąpieniem RPO do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz odpowiedzi na nie rozmawiano o braku dostępności programów telewizyjnych dla osób głuchych. Komisja podzieliła zastrzeżenia RPO zgłoszone Przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Rzecznik zauważył, że zmiana rozporządzenia KRRiT grozi obniżeniem dostępności programów dla osób głuchych. Przewodniczący KRRiT nie zgodził się z zastrzeżeniami RPO. W tej sytuacji eksperci Komisji zaproponowali przeprowadzenie akcji monitorowania mediów pod kątem ich dostępności oraz informowania KRRiT o konkretnych utrudnieniach występujących w programach. Informacje będą przesyłane do punktu Oceny Dostępności przy KRRiT, który ma oceniać dostępność programów dla osób o specjalnych potrzebach komunikacyjnych oraz do wiadomości RPO. Akcja pozwoli zebrać konkretne fakty i argumenty na rzecz zapewniania faktycznej dostępności.

Eksperci zwrócili uwagę, że taka akcja ma pokazać, że samo zamieszczanie udogodnień nie jest wystarczające. Niezwykle ważne jest, aby spełniały swoją funkcję – zapewniały faktyczny dostęp do mediów i spełniały oczekiwania odbiorców. Rozwiązaniem optymalnym, do którego należałoby, zdaniem ekspertów, dążyć jest możliwość włączania i wyłączania przez użytkowników opcjonalnie napisów lub tłumacza PJM. Takie udogodnienia używane są przez nadawców w innych krajach, są zatem technicznie możliwe. Dobrze byłoby, by były  stosowane przez nadawców w Polsce. Wspomniano także o konieczności umieszczania napisów na czarnym tle, usunięcia muzyki z tła w reportażach, gdyż utrudnia ona odbiór treści oraz nieupraszczania słów w napisach aby odzwierciedlały rzeczywisty przekaz.

Certyfikacja tłumaczy polskiego języka migowego

Eksperci mówili o oczekiwaniu na decyzję rządu w sprawie przyjęcia systemu certyfikacji tłumaczek i tłumaczy polskiego języka migowego. Prosili RPO o rozważenie wystąpienia do właściwych instytucji w sprawie przyspieszenia wdrożenia tych ważnych i postulowanych przez środowisko zmian. Obecny system oparty na rejestrze tłumaczy prowadzonym przez wojewodów nie spełnia oczekiwań użytkowników – nie pozwala bowiem ocenić kwalifikacji osób widniejących w rejestrach.

Wsparcie głuchych uchodźców z Ukrainy

Ekspertki i eksperci wymienili się informacjami na temat działań instytucji i organizacji na rzecz głuchych uchodźców i uchodźczyń. Organizacje społeczne wykazały niezwykłą aktywność wspierającą osoby głuche, które znalazły się w Polsce wskutek wojny w Ukrainie. Udzielały i udzielają tym osobom wszechstronnego wsparcia. Władze publiczne niestety nie dostrzegły specyficznych potrzeb głuchych uchodźców. Organizacje wspierają również głuchych w Ukrainie – przesyłając baterie lub inne niezbędne elementy do aparatów słuchowych.

W kontekście uchodźców poruszono sprawy związane z edukacją młodzieży i dzieci głuchych z rodzin uchodźczych. Zwrócono uwagę, że przed szkołami dla głuchych stają wyzwania, którym nie są w stanie sprostać. Zasady przyjmowania do szkół oraz nauczania głuchych dzieci i młodzieży nie odpowiadają ani potrzebom dzieci, ani ich możliwościom. Ta sytuacja wymaga szczególnej analizy i być może interwencji. BRPO zobowiązało się przeprowadzić analizę stanu prawnego, aby odpowiedzieć na pytanie, czy w obecnym stanie prawnym istnieje możliwość zaproponowania głuchym uczniom takiej formy edukacji, która będzie dla nich odpowiednia i nie będzie im szkodzić. Dostosowanie procesu kształcenia jest możliwe jedynie na podstawie zaleceń z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Z tych względów każdy uczeń, aby móc uzyskać niezbędne wsparcie musi zgłosić się do publicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Niezbędne wsparcie nie powinno jednak zależeć od momentu uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Warto wziąć przykład z modelu niemieckiego, w którym dzieci uchodźcze przybywające do Niemiec przez rok uczą się tylko niemieckiego języka migowego, aby móc bez przeszkód korzystać z tamtejszego systemu edukacji. Eksperci podkreślili, że w przypadku braku numeru PESEL i polskich dokumentów potwierdzających niepełnosprawność uzyskanie wsparcia ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest znacznie utrudnione.

Ustalenia

• Rozesłanie informacji przez ekspertów o możliwości przesyłania uwag dotyczących dostępności do Punkt Oceny Dostępności przy KRRiT.
• Następne spotkanie postanowiono zorganizować za miesiąc. Kolejne w okresach dwumiesięcznych.