Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 marca 2025 r. (sygn. I FSK 1258/21) stwierdził - zgodnie ze stanowiskiem skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich - że ustanowiony w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT dwuletni wówczas termin na skorzystanie z ulgi jest niezgodny z art. 90 ust. 1  W Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie systemu VAT. Nie można było zatem odmówić przedsiębiorcy prawa do skorzystania z ulgi na złe długi po upływie tego terminu.

NSA uchylił wyrok WSA w Warszawie z 25 lutego 2021 r. (sygn. III SA/Wa 581/20) oraz decyzje organów podatkowych I i II instancji.

W ustnych motywach rozstrzygnięcia NSA stwierdził, że przepis art. 90 ust. 1 Dyrektywy pozwala na ustanowienie warunku w postaci terminu  - jednak biorąc pod uwagę zasadę neutralności podatkowej i proporcjonalności, trudno znaleźć usprawiedliwienie dla ustanowienia warunku w postaci dwuletniego terminu (obecnie trzyletniego), określonego w  art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT.

Warunek formalny – jakim jest ustanowiony termin na skorzystanie z ulgi na złe długi należy rozpatrywać w świetle art. 273 Dyrektywy nakazującym ograniczać warunki, które muszą spełnić podatnicy chcący skorzystać z ulgi na złe długi tylko do warunków niezbędnych dla zapewnienie prawidłowości poboru podatku VAT oraz zapobiegania oszustwom podatkowym.

Analizując zatem ustanowiony przez ustawodawcę krajowego termin na skorzystanie z ulgi, nie sposób dostrzec uzasadnienia wprowadzenia takiej cezury czasowej. Wątpliwości budzą dokonywane przez ustawodawcę zmiany terminu, którego nie da się powiązać z żadnymi przesłankami uzasadniającymi jego ustanowienie w takiej długości.

RPO zwracał na to uwagę, wskazując, że pierwotnie - od 2005 r. - ustawodawca ustanowił termin na skorzystania z ulgi wynoszący 5 lat (licząc od początku roku, w którym wystawiono fakturę). Od 1 grudnia 2008 r. ustawodawca postanowił jednak skrócić ten termin do 2 lat, a od 1 października 2021 r. termin został wydłużony, tym razem do 3 lat. 

W opinii Rzecznika dokonywane przez ustawodawcę krajowego zmiany legislacyjne, które najpierw znacznie skracają termin na skorzystanie z ulgi a później go ponownie wydłużają - w sytuacji gdy inne przypadki korygowania podstawy opodatkowania objęte są pięcioletnim terminem przedawnienia - nasuwają uzasadnione wątpliwości co do racjonalności ustawodawcy.

V.511.510.2019