Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Ustalony na 7 lipca 2023 r. termin wydawania świadectwa maturalnych uniemożliwia polskim absolwentom udział w rekrutacji na studia w Danii czy Szwecji. Na tamtejszych uczelniach trzeba bowiem złożyć dokumenty do 5 lipca 2023 r.
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
• AKTUALIZACJA: Zapoznanie się ze stanowiskiem CKE może mieć duże znaczenie dla tych obywateli, którzy chcieliby zaplanować dalszą edukację - pisze Rzecznik w kolejnym piśmie i prosi o odpowiedź
• AKTUALIZACJA2: W tym roku szkolnym Centralna Komisja Egzaminacyjna nie widzi możliwości zmiany harmonogramu. Jest jednak gotowa wszystkim osobom, które planują aplikować na studia wyższe w Danii lub Szwecji, wystawić zaświadczenie, że przystąpiły do egzaminu maturalnego w 2023 r., a wyniki tego egzaminu będą znane 7 lipca br. - odpowiada CKE
• AKTUALIZACJA3:  Rzecznik zwraca się do CKE o kolejne wyjaśnienia wobec nowego wniosku w sprawie
• Być może zechce Pan Rzecznik – jako przedstawiciel polskich obywateli – zwrócić się do uczelni w Szwecji i Danii, które w sposób nierówny traktują kandydatów na studia, z wnioskiem o zapewnienie równego traktowania wszystkim kandydatom, bez względu na posiadany dokument - odpowiada CKE
• CKE informuje też, że wszyscy maturzyści, którzy zwracają się do OKE z wnioskiem potwierdzającym aplikowanie na uczelnię w Szwecji lub w Danii, otrzymają pisma z informacją o wynikach egzaminu maturalnego

Jednym z praw przysługujących obywatelom Unii Europejskiej związanych z obywatelstwem unijnym jest prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terytorium państw członkowskich - także w celu kontynuowania nauki w szkole wyższej. W niektórych przypadkach realizacja prawa do nauki w innym państwie unijnym może być jednak utrudniona z powodu braku koordynacji procedur.

W takiej właśnie sprawie do RPO wpłynął wniosek związany z ustalonym na 7 lipca 2023 r. tegorocznym terminem ogłaszania wyników egzaminu maturalnego oraz wydania zdającym świadectw, aneksów i informacji o wynikach.

Jak informuje wnioskodawca, jeżeli nie zostaną wprowadzone zmiany, w tym roku absolwenci polskich szkół średnich nie będą mogli wziąć udziału w rekrutacji na studia w Danii. Podobna sytuacja może dotyczyć innych zagranicznych uczelni, np. w Szwecji.

W ubiegłym roku problem ten nie pojawił się, ponieważ świadectwa były wydawane kilka dni wcześniej. Z informacji przekazanych RPO wynika, że termin składania dokumentów w Danii od kilku lat jest niezmienny - 5 lipca. Była zatem możliwość wzięcia tego pod uwagę przy ogłaszaniu tegorocznego harmonogramu  egzaminu ósmoklasisty i maturalnego przez CKE.

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk pyta zatem dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej Marcina Smolika o możliwość zmiany harmonogramu tak, aby umożliwić zainteresowanym podjęcie studiów na europejskich uczelniach. Prosi też o informację, czy do CKE wpływały skargi w tej sprawie.

Odpowiedź dr. Marcina Smolika, dyrektora CKE

Harmonogram ogłaszany przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, na podstawie art. 9a ust. 2 pkt 10 lit 1 tiret pierwsze ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2022 r., poz. 2230) oraz § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 1 sierpnia 2022 r. w sprawie egzaminu maturalnego (Dz.U. poz. 1644), jest ustalany z uwzględnieniem wielu zmiennych, m.in. liczby zdających poszczególne egzaminy w danym roku kalendarzowym, kalendarza roku szkolnego, a także możliwości organizacyjnych okręgowych komisji egzaminacyjnych, które bezpośrednio odpowiadają za przeprowadzenie egzaminu, w tym przede wszystkim kwestii związanych z zaangażowaniem egzaminatorów do sprawdzania i oceniania prac egzaminacyjnych, sczytywania kart odpowiedzi, druku i wysyłki świadectw i innych dokumentów. Szczególnym wyzwaniem w sprawnym przeprowadzeniu egzaminów w sesji głównej jest konieczność jednoczesnego przeprowadzania - a zatem transportu prac do i z ośrodków sprawdzania, samego sprawdzania i oceniania rozwiązań zadań, sczytywania kart odpowiedzi, druku dokumentów - wszystkich trzech egzaminów, tj. egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminów zawodowych w maju - czerwcu danego roku. Powyższe sprawia, że niemożliwym staje się uwzględnienie dodatkowo terminów rekrutacji na uczelnie w innych państwach, tym bardziej że terminy te również nie są jednolite.

Do Centralnej Komisji Egzaminacyjnej 26 października 2022 r. wpłynął jeden e-mail o ewentualnych problemach z rekrutacją na studia w Szwecji, a więc już po ogłoszeniu harmonogramu. CKE nie otrzymała żadnych sygnałów o problemach z rekrutacją na uczelnie w Danii lub w jakimkolwiek innym państwie, poza wspomnianym wyżej.

W tym roku szkolnym Centralna Komisja Egzaminacyjna nie widzi możliwości zmiany harmonogramu. Jesteśmy jednak gotowi wszystkim osobom, które planują aplikować na studia wyższe w Danii lub Szwecji, wystawić zaświadczenie, że przystąpiły do egzaminu maturalnego w 2023 r., a wyniki tego egzaminu będą znane 7 lipca br. Uczelnie duńskie lub szwedzkie, którym zależy na rekrutacji kandydatów z Polski, nie powinny czynić problemów z przesunięciem terminu złożenia dokumentów aplikacyjnych.

Kolejne pismo RPO

RPO zwrócił się do CKE o kolejne wyjaśnienia wobec nowego wniosku w takiej sprawie.

Odpowiedź Dyrektora CKE zawierała deklarację, że CKE jest gotowa wystawić osobom planującym studia za granicą zaświadczenia o przystąpieniu do egzaminu maturalnego w 2023 r. oraz ogłoszeniu wyników 7 lipca br. Z informacji dla RPO wynika, że Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie poprosiła osobę, której potrzebne było takie zaświadczenie, o podanie Dyrektorowi OKE informacji o uczelni, na którą ma zamiar aplikować. Zaświadczenie miało być imienne i przesłane przez OKE na adres konkretnej duńskiej uczelni. Ostatecznie Wnioskodawca uzyskał zaświadczenie bez wskazywania uczelni, w języku polskim, na adres własny.

Treść kolejnego wniosku do RPO wskazuje niestety, że przedstawienie zaświadczenia CKE/OKE może nie mieć żadnego znaczenia dla możliwości wzięcia udziału w tegorocznej rekrutacji na duńską uczelnię wybraną przez absolwenta. Syn wnioskodawczyni został bowiem poinformowany, że może aplikować na studia dopiero w przyszłym roku.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk pyta, jaka praktyka została ustalona w sprawie wydawania zaświadczeń oraz ile osób zwróciło się do CKE/OKE z takim żądaniem. Prosi o odpowiedź na pytanie, czy CKE znane jest stanowisko innych duńskich i szwedzkich uczelni w kwestii honorowania zaświadczeń CKE.

Odpowiedź Dyrektora CKE

Uprzejmie informuję, że do dziś do Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wpłynęło 13 wiadomości e-mail z wnioskiem o wydanie świadectwa dojrzałości przed 7 lipca 2023 r. ze względu na konieczność złożenia dokumentów w procesie rekrutacji do szkoły wyższej w Danii albo w Szwecji. Wszystkim ww. osobom przekazana została odpowiedź tej samej treści, tj. na podstawie art. 9a ust. 2 pkt 10 lit a tiret pierwsze ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2022 r. poz. 2230) oraz § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 1 sierpnia 2022 r. w sprawie egzaminu maturalnego (Dz.U. poz. 1644) termin wydania świadectw dojrzałości został określony w stosownym komunikacie dyrektora CKE na 7 lipca i nie ma możliwości, aby w obrocie prawnym pojawiły się dokumenty o charakterze dokumentów państwowych z datą wydania późniejszą niż faktyczna data ich zaistnienia w tym obrocie.

Mając jednak na względzie zaistniałą sytuację, dyrektorzy CKE i OKE podjęli wspólnie decyzję o przekazaniu wszystkim maturzystom, o których mowa w poprzedzającym akapicie, którzy wystąpili lub wystąpią do OKE z odpowiednim udokumentowanym wnioskiem potwierdzającym aplikowanie na uczelnię w Szwecji lub w Danii, pisma z informacją o wynikach egzaminu maturalnego uzyskanych przez zainteresowaną osobę, z nadzieją, że dana uczelnia duńska lub szwedzka takie rozwiązanie uzna za wystarczające.

Chciałbym jednocześnie zwrócić uwagę Pana Rzecznika na pewną niepokojącą praktykę, którą zauważyliśmy podczas analizy dokumentacji przekazanej przez Pana Rzecznika przy wczorajszym piśmie, stanowiącej korespondencję pomiędzy Panem (….) a przedstawicielem Technical University od Denmark. Proszę zauważyć, że termin ostateczny (deadline) na złożenie dokumentów (5 lipca o 12:00) nie dotyczy osób legitymujących się dyplomem matury międzynarodowej lub europejskiej (cyt. Applicants must submit their final grades and diploma by 5 July at noon to be part of the current year’s intake (except IB / EB graduates)). 

Warto odnotować, że wyniki matury międzynarodowej (IB) będą dostępne 6 lipca od 12:00 (np. https://lo1.olsztyn.eu/mm/sesja-maj-2023/) i ten termin, późniejszy niż dla posiadaczy polskiej matury „nieprzekraczalny termin 5 lipca o 12:00”, nie stanowi problemu dla uczelni, do której planuje aplikować Pan (….) Zastanawiające jest, czy praktyka ta jest stosowana tylko przez ten jeden uniwersytet, czy też nierówne traktowanie kandydatów na studia, określające odrębne warunki dla posiadaczy matury IB, stanowi powszechną praktykę uniwersytetów w ww. krajach. Założyć należy, że każdy uniwersytet może autonomicznie określać warunki rekrutacji, jednak odmawianie osobom legitymującym się polskim świadectwem dojrzałości praw przyznanych osobom posługującym się dokumentem matury międzynarodowej budzi nasze poważne zastrzeżenia.

Być może zechce Pan Rzecznik - jako przedstawiciel polskich obywateli - zwrócić się do uczelni w Szwecji i Danii, które w sposób nierówny traktują kandydatów na studia, z wnioskiem o zapewnienie równego traktowania wszystkim kandydatom, bez względu na posiadany dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia. Biorąc pod uwagę fakt, że w maju i czerwcu w polskich szkołach przeprowadzanych jest ogółem ok. 4 500 000 egzaminów (ósmoklasisty, maturalnego, zawodowego), jako niemożliwe do spełnienia należy przyjąć oczekiwanie, że państwowy system egzaminacyjny musiałby każdego roku dostosowywać się do wewnętrznych regulacji każdego uniwersytetu zagranicznego. Według informacji zawartych na stronie https://www.studiaweuropie.eu/s/3829/78743-Uczelnie-w-Europie-ranking-panstw-wg-liczby-szkol-wyzszych.htm tylko w Europie (nie wliczając Polski) jest prawie 2 300 uniwersytetów (niestety brak jest na ww. stronie daty, dla której dane zostały przedstawione). Nie ma możliwości dostosowania harmonogramu państwowego egzaminu do wewnętrznego terminarza rekrutacyjnego każdej z tych jednostek.

Jednocześnie uprzejmie informuję Pana Rzecznika, że w związku z sytuacją zaistniałą w tym roku CKE zamierza we wrześniu br., po opublikowaniu harmonogramu egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2023/2024, przesłać do ambasad Szwecji i Danii informację o harmonogramie egzaminu maturalnego w Polsce w 2024 r. z prośbą o przekazanie tej informacji uniwersytetom w ww. krajach, tak aby zapewnić posiadaczom polskiego świadectwa dojrzałości warunki rekrutacji przewidziane dla posiadaczy świadectwa IB.

VII.7031.4.2023, VII.7031.21.2023