Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pacjenci Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym mają prawo do skarg na naruszenia swych praw i informacji o rozstrzygnięciu, ale ustawa regulująca działalność Ośrodka nie określa trybu składania i rozpatrywania skarg
• Prawo do skargi ma szczególne znaczenie, gdyż dzięki czytelnemu i opartemu na jasnych zasadach mechanizmowi skargowemu trudne emocje pacjentów KOZZD mogą znaleźć choćby częściowe ujście, obniżając ryzyko nieporozumień i sytuacji konfliktowych
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Wojciech Brzozowski występuje w tej sprawie do sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia Wojciecha Koniecznego

Według art. 63 Konstytucji RP każdy ma prawo składać petycje, wnioski i w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa. 

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, pacjent KOZZD ma prawo do pomocy w ochronie swoich praw, w szczególności do kierowania ustnych i pisemnych skarg dotyczących naruszenia jego praw oraz uzyskania informacji o rozstrzygnięciu zgłoszonej sprawy.

Ustawa nie określa jednak trybu składania i rozpatrywania skarg. Prawo do skargi zostało przewidziane także w regulaminie pobytu w KOZZD. Nie zostały w nim jednak ustalone zasady procedowania złożonych wniosków, skarg i odwołań.

W nauce prawa konstytucyjnego sformułowano opinię, że regulaminy pobytu w KOZZD wydano bez podstawy prawnej, co w świetle art. 7 Konstytucji RP czyni je niekonstytucyjnymi. Ustawa z 2013 r. nie zawiera bowiem upoważnienia dyrektora KOZZD do wydawania regulaminów wewnętrznych. Jej przepisy odnoszące się do składania przez pacjentów skarg wymagają zatem uzupełnienia odpowiednim przepisem upoważniającym do wydania aktu wykonawczego i doprecyzowania na poziomie takiego aktu.

Ze sprawozdań z corocznych kontroli w KOZZD sędziów wizytatorów wynika, że pacjenci licznie korzystają zarówno z możliwości złożenia skargi, prośby lub wniosku do dyrektora Ośrodka, jak i skargi do Sądu Okręgowego w Płocku na sposób rozpoznania sprawy przez kierownika KOZZD. Niezbędna jest jednak jasna procedura, określająca m.in., do kogo składa się skargę, ile dni organ ma na odpowiedź, jaką ona przybiera postać i czy wymaga uzasadnienia, a także które decyzje dyrektora podlegają zaskarżeniu do sądu.

W przypadku pacjentów KOZZD prawo do skargi ma szczególne znaczenie, gdyż dzięki czytelnemu i opartemu na jasnych zasadach mechanizmowi skargowemu trudne emocje pacjentów mogą znaleźć choćby częściowe ujście, obniżając ryzyko nieporozumień i sytuacji konfliktowych.

ZRPO prosi MZ o uwzględnienie tych postulatów w pracach zmierzających do nowelizacji ustawy z 2013 r. Jak wskazała podsekretarz stanu w MS Maria Ejchart, to właśnie resort zdrowia jest gospodarzem trwających prac legislacyjnych. Wojciech Brzozowski zwraca się zatem do MZ o stanowisko i wskazanie, na jakim etapie są te prace.

IX.517.1044.2025