Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jakie są wyniki kontroli Rzecznika Praw Pacjenta w podlaskich szpitalach, które miały odmówić przeprowadzenia legalnej aborcji
• Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek pisze w tej sprawie do rzecznika praw pacjenta Bartłomieja Chmielowca
• AKTUALIZACJA: Dokumenty, wyjaśnienia i zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazują na zgłoszenie się pacjentki do szpitala w woj. podlaskim w celu dokonania terminacji ciąży oraz odmowy jej dokonania ze względu na klauzulę sumienia - brzmi odpowiedź Rzecznika Praw Pacjenta, który szczegółowo opisał przebieg swej kontroli (całość w załączniku)

Na podstawie doniesień medialnych RPO powziął wiadomość o odmowie wykonania - mimo ustawowych przesłanek - legalnego zabiegu przerywania ciąży w kilku szpitalach w woj. podlaskim.

Jak wynika z informacji prasowych, pacjentka z niepełnosprawnością intelektualną miała zostać wykorzystana seksualnie przez swojego wujka, w wyniku czego zaszła w ciążę. Sprawa została zgłoszona organom ścigania, a pacjentka uzyskała zaświadczenie prokuratora o zaistnieniu przesłanki warunkującej dopuszczalność aborcji, o której stanowi art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.

Pacjentka wraz ze swoją krewną podjęła próbę skorzystania z zabiegu w szpitalach zlokalizowanych w pobliżu ich miejsca zamieszkania. Miało do tego nie dojść z uwagi na powołanie się przez lekarzy na klauzulę sumienia. W wyniku pomocy organizacji pozarządowej, kobieta dokonała zabiegu w jednym z warszawskich szpitali.

W związku z tą sytuacją RPO zwrócił się do Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia o wskazanie, czy w jego ocenie zachodzą podstawy do przeprowadzenia kontroli realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie ginekologii i położnictwa przez świadczeniodawców z województwa podlaskiego. RPO wystąpił także do Ministra Zdrowia o stanowisko i wskazanie, czy dostrzega potrzebę podjęcia działań legislacyjnych w celu wprowadzenia zmian co do zasad informowania pacjentek o możliwości uzyskania przez nie świadczeń zdrowotnych, których im odmówiono z uwagi na powołanie się lekarza/lekarzy na klauzulę sumienia.

W przestrzeni publicznej pojawiły się również informacje, jakoby pracownicy służby zdrowia potraktowali pacjentkę w sposób upokarzający.

Mając na uwadze fakt, że upublicznione okoliczności sprawy mogą wskazywać na możliwość naruszenia praw pacjenta - tj. prawa do świadczeń zdrowotnych (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta, a także prawa do poszanowania godności (art. 20 ust. 1 u.p.p.) -  RPO prosi o informacje o wynikach kontroli prowadzonej przez RPP w podlaskich szpitalach.

Ustalenia i podsumowanie odpowiedzi rzecznika praw pacjenta Bartłomieja Chmielowca

Ustalenia

1.    Na podstawie podjętych przez Rzecznika Praw Pacjenta czynności ustalono, że nieprawdą jest, że pokrzywdzoną pacjentką jest „14-latka z Podlasia”, jak początkowo wynikało z przekazów medialnych” - a 24-letnia mieszkanka Podlasia.

2.    Jak wynika z dokumentacji medycznej pacjentka w dniu 9 grudnia 2023 roku zgłosiła się do poradni przyszpitalnej Szpitala Powiatowego w celu potwierdzenia ciąży. Z dokumentacji wynika, że był to 8 tydzień ciąży oraz w tym też dniu wystawione zostało potwierdzenie dla Komendy Powiatowej Policji dotyczące ciąży pacjentki. Z dokumentacji medycznej pacjentki znajdującej się w podmiocie leczniczym nie wynika aby pacjentka, czy też jej ciotka zgłaszała się do podmiotu, czy też przeprowadzała rozmowy związane z planem terminaci ciąży. W dokumentacji nie było wpisu, adnotacji, ani dokumentu powołującego się na klauzulę sumienia.

3.    29 grudnia 2022 roku Prokurator Prokuratury Rejonowej skierowała pismo do pacjentki, w którym wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadnił przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa ustalonemu sprawcy, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, a tym samym zostały spełnione warunki określone w art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny ochronie płodu ludzkiego oraz warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.

4.    29 grudnia 2022 roku pacjentka (11 tydzień i 6 dzień ciąży) zgłosiła się do Szpitala w Warszawie, gdzie po konsultacji psychiatrycznej, badaniu oraz po zapoznaniu się z pismem Prokuratora Rejonowego potwierdzającego, że doszło do popełniania czynu zabronionego, została przeprowadzona terminacja ciąży.

5.    Z dokumentacji medycznej znajdującej się w szpitalu warszawskim wynika, że pacjentka przebywała w nim od 29-30 grudnia 2022 roku, nie ma wpisu, o obecności pacjentki w podmiocie 28 grudnia 2022 roku.

6.    W ww. podmiocie leczniczym u pacjentki została przeprowadzona konsultacja psychiatryczna (29 grudnia 2022 roku, g. 11:12), z której wynikało, że pomimo upośledzenia umysłowego jest w stanie rozeznać się co do swojej sytuacji zdrowotnej oraz sensu i celu wykonywanej procedury medycznej.

7.    Pacjentka wyraziła świadomą zgodę na zabieg terminacji ciąży. O godzinie 12:30 odbyło się konsylium lekarskie, na podstawie którego podjęto decyzję o udzieleniu pacjentce gwarantowanego świadczenia w postaci zastosowania procedury wczesnego zakończenia ciąży. Zabieg terminacji ciąży wykonano o godzinie 15:15. Pacjentka 30 grudnia 2022 roku opuściła podmiot leczniczy.

8.    Z dokumentacji medycznej znajdującej się Szpitalu Powiatowym wynika, że pacjentka 25 stycznia 2023 roku zgłosiła się na kontrolę do poradni przyszpitalnej, w aktach znajduje się wypis ze szpitala w Warszawie.

Podsumowanie:

Zebrane dowody podczas zbadań spraw na miejscu, w szczególności analiza: dokumentacji medycznej, dokumentów zbiorczych wszystkich pacjentek zgłaszających się do podmiotu leczniczego z województwa podlaskiego o którym wypowiadała się w mediach rodzina pacjentki, księgi odmów znajdującej się w podmiocie leczniczym, a także rozmów z samym personelem medycznym i dyrekcją placówki nie wykazały, aby 24-letnia pacjentka zgłosiła się do podmiotu leczniczego w celu terminacji ciąży i doszło do odmowy udzielenia tego świadczenia.

Ponadto z odpowiedzi 16 podmiotów leczniczych, do których wystąpił Rzecznik Praw Pacjenta, nie wynika aby zgłosiła się do nich pacjentka celem wykonania terminacji ciąży.

Reasumując, dokumenty, wyjaśnienia i zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazują na zgłoszenie się pacjentki do szpitala w woj. podlaskim w celu dokonania terminacji ciąży oraz odmowy jej dokonania ze względu na klauzulę sumienia.

W tym miejscu chciałbym zapewnić Pana Rzecznika, że wszystkie sprawy, które do mnie wpływają są traktowane z najwyższą uwagą i zaangażowaniem. Pacjenci, członkowie ich rodzin, osoby bliskie, mogą skorzystać i korzystają z możliwości zgłoszenia sprawy w każdy możliwy sposób, tj. telefonicznie, mailowo, pisemnie w tradycyjny sposób, za pośrednictwem chatu, czy formularza dostępnego ze strony internetowej. Każdorazowo, na ile charakter sprawy na to pozwala, rozważana jest możliwość pozostawienia danych wnioskodawcy czy też sygnalisty do wiadomości Rzecznika.

Zdarzają się sytuację, kiedy sprawy są zgłaszane w sposób anonimowy i jeśli tylko zachodzi uprawdopodobnienie naruszenia praw pacjenta, każdorazowo są podejmowane z urzędu.

Zapewniam, iż służbę na rzecz Pacjentów traktuję jako misję i zobowiązanie o charakterze publicznym, tym samym staram się nadawać wiarygodność moim działaniom poprzez obiektywną ocenę stanu faktycznego.

VII.5001.1.2023