Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Od 1 stycznia 2023 r. jednostki sektora finansów publicznych mają prowadzić jawny rejestr umów wszystkich pracowników wraz z wynagrodzeniami
• Może to naruszać ich prawo do prywatności  
• Niepokój budzi też brak ustawowej podstawy do uregulowania wzoru rejestru umów w drodze rozporządzenia
• RPO Marcin Wiącek przedstawia uwagi w tej sprawie marszałkowi Senatu Tomaszowi Grodzkiemu z prośbą o ich rozważenie w toku prac Izby 

Po skargach obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich podjął sprawę jawnego rejestru umów, prowadzonego przez jednostki sektora finansów publicznych. Skierował wystąpienie generalne do Prezesa Rady Ministrów, a ostatnio także do Minister Finansów. Wskazywał w nich na istotne problemy interpretacyjne wprowadzonych regulacji i związane z tym ryzyko naruszenia prawa do prywatności  i ochrony danych osobowych obywateli. 

Ustawa przewiduje szeroki zakres informacji, udostępnianych w rejestrze, zarówno podmiotowo - umowy wszystkich pracowników, jak i przedmiotowo - imię i nazwisko, wartość wynagrodzenia. Mimo, że przyczynia się to do transparentności wydatków publicznych oraz zapewnienia dostępu do informacji publicznej, to jednocześnie budzi uzasadnione obawy społeczeństwa co do możliwości naruszenia prawa do prywatności pracowników jednostek sektora finansów publicznych. Nie budzi zaś wątpliwości zawarcie w rejestrze informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z ich pełnieniem.

Rzecznik podkreślał, że w świetle orzecznictwa sądowego możliwe jest przyjęcie takiej wykładni znowelizowanego art. 34a ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, która będzie zgodna z Konstytucją. Niezbędne jest jednak podjęcie działań związanych z przeszkoleniem osób odpowiedzialnych za wprowadzanie danych do rejestru czy wskazaniem niezbędnych wytycznych w tym zakresie. Natomiast brak ustawowej podstawy do uregulowania wzoru rejestru umów w drodze rozporządzenia - choć zapowiadano to w uzasadnieniu ustawy - wzbudza dodatkowy niepokój obywateli i RPO. 

Rzecznik do dziś nie otrzymał  odpowiedzi na oba te wystąpienia. A skoro regulacje te są przedmiotem prac Senatu, zwraca się w tej sprawie do Izby.  

Zmiany wprowadza art. 12 pkt 3 ustawy z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Nadal nie przewidziano upoważnienia do wydania rozporządzenia określającego wzór rejestru umów. 

Wprowadzone zmiany budzą dalsze wątpliwości.  Nowelizacja przewiduje, że „w rejestrze umów zamieszcza się informacje o umowach zawartych w formie pisemnej, dokumentowej, elektronicznej albo innej formie szczególnej, których wartość przedmiotu przekracza 5000 zł bez podatku od towarów i usług”. Tym samym wartość przedmiotu umowy została więc znacznie podwyższona, jednakże określenie „bez podatku od towarów i usług” może budzić wątpliwości co do tego, czy w rejestrze powinny znaleźć się umowy o pracę. 

Ponadto przewidziane zmiany, dotyczące w istocie odroczenia terminu obowiązywania rejestru umów, mogą świadczyć o nieprzygotowaniu aparatu państwowego do uruchomienia i funkcjonowania rejestru.

Zdaniem Rzecznika nowy termin wprowadzania danych do rejestru umów - 1 stycznia 2023 r. - może nie gwarantować, że wykonywanie tego obowiązku przez kierowników jednostek sektora finansów publicznych nastąpi z poszanowaniem prawa do prywatności i ochrony danych osobowych obywateli. 

VII.520.14.2021