Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W komunikacji miejskiej w Ełku osoby niewidome i słabowidzące są zwolnione z opłat tylko jeśli mają legitymację Polskiego Związku Niewidomych
• Osoba z niepełnosprawnością wzroku, która nie jest członkiem PZN musi płacić za przejazdy
• RPO ma wątpliwości czy nie jest to dyskryminacja i prosi Urząd Miasta o wyjaśnienie przyczyn takiego zróżnicowania sytuacji osób niewidomych i słabowidzących

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich trafiła skarga mieszkanki Ełku dotyczącą zasad przyznawania uprawnień do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską w Ełku osobom niewidomym i ociemniałym.

Zgodnie z miejscowymi przepisami do korzystania z przejazdów bezpłatnych są uprawnione m.in. osoby niewidome i ociemniałe. Te same przepisy uzależniają możliwość skorzystania z tego uprawnienia od posiadania ważnej legitymacji Polskiego Związku Niewidomych wraz z dokumentem tożsamości. Skarżąca jest osobą z niepełnosprawnością narządu wzroku w stopniu umiarkowanym, ale nie może korzystać z bezpłatnych przejazdów, bo nie jest członkiem Polskiego Związku Niewidomych.

Zgodnie z art. 32 Konstytucji RP wszyscy są równi wobec prawa, a każdy posiada prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Zasada niedyskryminacji i równości zakłada wymóg równego traktowania tzw. podmiotów podobnych, które legitymują się tożsamą cechą konstytutywną - w danej sytuacji relewantną i istotną. Co do zasady, zakazane jest nierówne traktowanie podmiotów podobnych. A wprowadzane odstępstwa od zasady równości muszą mieć charakter racjonalnie uzasadniony i nie wolno dokonywać zróżnicowania według dowolnie ustalonego kryterium.

W związku z tym Rzecznik ma wątpliwość, czy zwolnienie z opłat w komunikacji miejskiej wyłącznie osób niewidomych i słabowidzących tylko w oparciu o legitymację Polskiego Związku Niewidomych, nie dyskryminuje osób niewidomych i słabowidzących, które nie są zrzeszone w tej organizacji.

Członkostwo w Polskim Związku Niewidomych nie zmienia w żaden sposób ani prawnej, ani tym bardziej realnej i praktycznej sytuacji osoby niewidomej lub słabowidzącej. Osoba taka, która nie jest zrzeszona w związku niewidomych może mieć takie same problemy w korzystaniu z komunikacji publicznej, co osoba z tą samą niepełnosprawnością, ale która ma stosowną legitymację.

Takie różnicowanie może dodatkowo przyczynić się do wykluczenia komunikacyjnego osób, których ze względu na stan zdrowia i związaną z nim sytuację materialną nie mogą sobie pozwolić na bilety nieobjęte stosowną ulgą.

Dlatego Biuro RPO prosi Urząd Miasta Ełku o wyjaśnienie przyczyn zróżnicowania sytuacji prawnej osób niewidomych i słabowidzących w zakresie korzystania z bezpłatnych przejazdów w komunikacji miejskiej.

V.565.100.2022