Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• RPO ponownie pisze do premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie politycznej odpowiedzialności Ministra Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego za naruszenia praw obywatelskich adw. Romana Giertycha
• Wcześniejsze pismo Adama Bodnara premier przekazał "według kompetencji” Zbigniewowi Ziobrze
• W ten sposób Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny staje się swego rodzaju sędzią we własnej sprawie 
• Wszystkie prawa podejrzanego Romana G. w szczególności prawo do obrony były, są i będą w pełni respektowane - odpisał RPO Prokurator Krajowy w ogólnej odpowiedzi

Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie zwraca się do premiera o osobiste ustosunkowanie się do całej sprawy i spowodowanie wyciągnięcia odpowiednich konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych za naruszenia praw obywatelskich.

Wystąpienie ws. konsekwencji za działania wobec Romana Giertycha

15 stycznia 2021 r. Rzecznik Praw Obywatelskich napisał do premiera Mateusza Morawieckiego o działaniach organów ścigania wobec adw. Romana Giertycha. Wskazał, że z ich całokształtu wyłania się niezwykle groźny obraz z góry zaplanowanego działania umyślnie ukierunkowanego na osiągnięcie konkretnych efektów procesowych, z rażącym naruszeniem przepisów prawa i standardów działania państwa w ustroju demokratycznym, co konsekwentnie podkreślały sądy uwzględniając zażalenia na podjęte czynności.

Adam Bodnar wymienił takie naruszenia prawa, jak: 

• przedstawianie zarzutów w szpitalu – jako osobie nieprzytomnej, z którą nie ma żadnego kontaktu – było nieprawidłowe i bezskuteczne,
• przeszukanie jego domu i kancelarię adwokacką zaplanowano w tym samym czasie - tak aby uniemożliwić mu uczestnictwo w jednym z nich,
• zabezpieczenie w kancelarii przez prokuratora wszystkich materiałów dotyczących określonej grupy spraw i osób, w tym objętych tajemnicą adwokacką i obrończą.

Biorąc pod uwagę ściśle hierarchiczną strukturę prokuratury wprowadzaną ustawą z 2016 r. i jej podległość Ministrowi Sprawiedliwości, ostateczną odpowiedzialność polityczną za działania prokuratorów ponosi właśnie Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny.

Dlatego też RPO prosił wtedy premiera o spowodowanie wyciągnięcia odpowiednich konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych za przedstawione naruszenia praw obywatelskich.

- Pozostawienie tak bulwersujących naruszeń prawa bez stosownej reakcji, stanowić będzie jasny komunikat dla społeczeństwa, że organy ścigania stoją ponad prawem i sankcjonowane jest łamanie przez nie fundamentalnych konstytucyjnych praw i wolności, co bez wątpienia nie pozostałoby bez istotnego wpływu na osłabienie zaufania obywateli do Państwa i jego organów – podkreślał Adam Bodnar.

- Choć organy państwa istotnie funkcjonowały w ten sposób w minionej epoce, zasadne jest oczekiwanie, że w obecnym ustroju Rzeczypospolitej Polskiej standardy ich działania będą inne - podsumował Rzecznik. 

Reakcja premiera

25 stycznia do Biura RPO wpłynęła kopia pisma szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Michała Dworczyka, skierowanego 19 stycznia do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.  

– W załączeniu przesyłam według kompetencji, skierowane do Prezesa Rady Ministrów, pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 15 stycznia 2021 r. dotyczące działań prokuratury wobec pana adw. Romana Giertycha – pisał Michał Dworczyk.

Kolejne wystąpienie RPO do premiera

W reakcji na to pismo Adam Bodnar przypomina premierowi, że w wystąpieniu z 15 stycznia pisał, iż stwierdzone przez sąd rażące uchybienia w działaniu organów ścigania - mające znamiona poważnego naruszenia praw obywatelskich zawartych w Konstytucji i wiążących Polskę aktach prawa międzynarodowego - powinny implikować poniesienie stosownych konsekwencji przez osoby odpowiedzialne za działania wobec adw. Romana Giertycha.

- Mając zatem na uwadze wagę naruszeń prawa oraz fakt, iż Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny ponosi ostateczną polityczną odpowiedzialność za działania podległych mu prokuratorów, zwróciłem się do Pana Premiera o spowodowanie wyciągnięcia niezbędnych konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych za zaistniałą sytuację – podkreślił Adam Bodnar.

Dlatego też, w mojej ocenie, nie znajduje żadnego uzasadnienia w sferze normatywnej i aksjologicznej poddanie ocenie zaistniałego naruszenia prawa Ministrowi Sprawiedliwości-Prokuratorowi Generalnego, który - biorąc pod uwagę ściśle hierarchiczną strukturę prokuratury wprowadzaną ustawą z 2016 r. i jej podległość Ministrowi Sprawiedliwości - staje się sui generis sędzią we własnej sprawie.

- Zważywszy zatem na moje konstytucyjne powinności, zwracam się ponownie do Pana Premiera z uprzejmą prośbą o osobiste ustosunkowanie się do przedłożonych przeze mnie racji w powołanym na wstępie wystąpieniu i spowodowanie wyciągnięcia odpowiednich konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych za przedstawione tam naruszenia praw obywatelskich – podsumował Adam Bodnar.  

Odpowiedź Bogdana Święczkowskiego (aktualizacja 22 lutego 2021 r.)

W odpowiedzi na pismo z dnia 15 stycznia 2021 r., skierowane do Mateusza Morawieckiego, Prezesa Rady Ministrów, przekazanego następnie zgodnie z właściwością do Prokuratury Krajowej, którego wpływ odnotowano dnia 8 lutego 2021 r., uprzejmie informuję, co następuje.

Prokuratora Regionalna w Lublinie prowadzi postępowanie przygotowawcze o sygn. RP I Ds 1.2021. W toku prowadzenia tego śledztwa, dnia 8 października 2020 r., wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów przywłaszczenia mienia w wielkich rozmiarach i wyrządzenia szkody majątkowej spółce Polnord S.A., notowanej na polskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, tj. o czyn z art. 296 § 1, 2 i 3 k.k. i art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 21 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k., m.in. wobec Romana G. i wówczas stał się on jednym z 12 podejrzanych w sprawie.

Zgodnie z art. 71 § 1 k.p.k. za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Bezspornie w dniu 8 października 2020 r., prokurator wydał postanowienie o przedstawieniu zarzutów popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 k.k. i inne wskazując, że postanowienie to dotyczy Romana G.

Postanowienie to zostało ogłoszone podejrzanemu przez prokuratora w dniu 16 października 2020 r., po zasięgnięciu opinii zespołu biegłych, którzy dwukrotnie, jednoznacznie stwierdzili, że w/w może uczestniczyć w czynnościach procesowych. Dwie opmie z dnia 16 października 2020 r. każdorazowo wydane bowiem zostały przez specjalistę z dziedziny chorób wewnętrznych i kardiologii, specjalistę z dziedziny neurologii oraz specjalistę z dziedziny medycyny sądowej.  Przedmiotowe opinie korespondują ze sobą i wskazują w sposób nie budzący wątpliwości, iż planowane czynności procesowe można przeprowadzić. Z ich opinii jedynie wynikało, że należy niezbędne czynności przeprowadzić na terenie szpitala, co też się stało. Biegli potwierdzili w opiniach, iż stan zdrowia podejrzanego był stabilny, wymagał jedynie przeprowadzenia dodatkowych badań.

Odnosząc się w tym miejscu do postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, o sygn. III Kp 579/20, stwierdzić należy, iż co prawda sąd orzekający w tej sprawie na etapie postępowania przygotowawczego, był władny do podejmowania niektórych decyzji, np. związanych z rozpoznawaniem zażaleń na środki zapobiegawcze i inne środki przymusu, to nie był władny do decydowania o statusie osoby objętej śledztwem, gdyż zgodnie z kodeksem postępowania karnego o tym, kto jest podejrzanym w postępowaniu przygotowawczym decyduje prokurator.

Wszystkie przeprowadzone w tej sprawie czynności wynikały ze zgromadzonego w toku prowadzonego śledztwa materiału dowodowego. Czynności te były prowadzone w ramach, zagwarantowanego Konstytucją i innymi ustawami, demokratycznego porządku prawnego obowiązującego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie prawa podejrzanego Romana G., wykonującego zawód adwokata, w szczególności prawo do obrony były, są i będą w pełni respektowane.

II.519.1871.2020