Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby pobierające rentę rodzinną, zamiast emerytury, powinny być zwolnione od opłat abonamentowych za radio i telewizję - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich
• Skoro z opłat zwolniono osoby starsze i o najniższych dochodach, to nieuwzględnienie rencistów, znajdujących się w takiej samej sytuacji, może być sprzeczne z zasadą równego traktowania
• Przeszkodą jest m.in. zapis rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o tym, że podstawą zwolnienia z opłat jest decyzja o emeryturze - a nie o rencie

Adam Bodnar wystąpił do ministra kultury i dziedzictwa narodowego, wicepremiera Piotra Glińskiego o rozważenie zwolnienia od opłat abonamentowych osób pobierających rentę rodzinną, które spełniają jednocześnie kryteria dotyczące wieku oraz wysokości dochodów - określone dla osób mających ustalone prawo do emerytury.

Emeryci są zwolnieni od opłat

Rzecznik otrzymuje skargi dotyczące braku zwolnienia od opłat rtv osób, które pobierają rentę rodzinną zamiast emerytury. Grupa ta nie została wymieniona w ustawie o opłatach abonamentowych, która określa, kto korzysta z takiego zwolnienia. Są to m.in. osoby po 60. roku życia mające ustalone prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Dotyczy to także osób wymagających dodatkowej ochrony ze strony państwa, np. po  75. roku życia, osób niesłyszących czy niedowidzących.

Dlatego zastrzeżenia RPO budzi nieuwzględnienie osób mających rentę rodzinną zamiast emerytury (chodzi o świadczenia nie przekraczające miesięcznie kwoty 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Część uprawnionych do emerytury pobiera takie właśnie świadczenie, gdyż jest wyższe niż ich emerytura. Rentę rodzinną można też pobierać po śmierci małżonka, który dostawał emeryturę.

Renciści są w tej samej sytuacji jak emeryci

Należy zatem przyjąć, że osoby pobierające rentę rodzinną zamiast emerytury, we wskazanej wysokości, znajdują się w takiej samej sytuacji ekonomicznej oraz życiowej, jak emeryci objęci zwolnieniem od opłat  - podkreśla Adam Bodnar.

Już wcześniej zwracał on uwagę na tę kwestię w pismach do MKiDN i w wystąpieniu generalnym do Ministra Infrastruktury z marca 2018 r. W odpowiedzi Minister Infrastruktury stwierdził, że osoby, które mają ustalone prawo do emerytury, a pobierają rentę rodzinną, np. po zmarłym małżonku, w świetle wykładni literalnej artykułu ustawy, mogą korzystać ze zwolnienia od opłat. 

Przeszkodą - rozporządzenie KRRiT

W ocenie Ministra Infrastruktury przeszkodą jest natomiast rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 16 lutego 2010 r. w sprawie rodzajów dokumentów oraz wzoru oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień od opłat. Dokumentem takim jest decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo innego organu emerytalno-rentowego o wysokości emerytury. Przepis ten nie przewiduje możliwości udokumentowania uprawnienia do zwolnienia dla osoby pobierającej rentę rodzinną - wskazał minister.

Dodał, że z kolei osoby nie mające ustalonego prawa do emerytury, które pobierają rentę rodzinną, nie są objęte regulacją ustawy o zwolnieniach z opłat.

Nieuzasadnione zróżnicowanie

Oznacza to, że prawo różnicuje sytuację osób z prawem do emerytury we wskazanej wysokości i zwalnia od opłat tylko osoby pobierające emeryturę, ale już nie rentę rodzinną. Różnicują także sytuację osób z prawem do emerytury i takich, które uzyskały jedynie prawo do renty rodzinnej - choć ze względu na wiek i kryteria dochodowe są w sytuacji identycznej jak emeryci.

- Powyższe zróżnicowanie nie znajduje uzasadnienia, jeżeli wolą ustawodawcy było przyznanie ulgi od daniny publicznej, jaką jest opłata abonamentowa, osobom, które ze względu na wiek oraz osiągane dochody powinny liczyć na pewną dodatkową pomoc ze strony państwa - napisał Adam Bodnar.

Według niego postulowana przezeń zmiana byłaby uzasadniona art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, który nakazuje równe traktowanie wszystkich podmiotów przez władze publiczne. Przypomniał, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się, iż zasada równości praw jest stosowana sprawiedliwie wtedy, gdy zakłada równe traktowanie podmiotów wykazujących takie same cechy istotne w przypadku przyznawania określonego dobra.

V.7220.124.2017