Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Spotkania regionalne RPO pokazują, z jak wielkimi problemami borykają się osoby z niepełnosprawnością i ich rodziny. Jednym z największych jest brak pracy – brak zajęcia, które wypełni dzień, brak sensu i radości z pożytecznych zadań. Bez pracy nie ma szans na samodzielność, na decydowanie o swoim losie, o odciążeniu rodziny.  W całym kraju powstają wspaniałe inicjatywy oddolne wspierające ludzi w tak trudnej sytuacji. Jedna z nich jest w Kluczach.

Spółdzielnia Socjalna „Opoka” w Kluczach działa od 2009 r. i jej sukces w branży gastronomicznej i szkoleniowej wart jest odnotowania. Zatrudnia 44 osoby, głównie z niepełnosprawnością. Od 2012 roku ma status Zakładu Aktywności Zawodowej, czyli miejsca dającego dorosłym osobom z niepełnosprawnością pracę a także powód do wyjścia z domu.

- Miałem wypadek, dwa lata leżałem uwięziony na III piętrze be windy, bez prawa do renty. W spółdzielni dali mi szansę. Dziś mam pracę, zdobyłem wykształcenie, sam się utrzymuję – mówił w Kluczach pan Adrian, który porusza się na wózku. – Tu, w spółdzielni socjalnej, są osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Razem uzupełniamy się. Dziś – owszem – potrzebujemy wsparcia, ale bardzo wiele jesteśmy w stanie zrobić sami. Zaczęło się od pracy.

- Zatrudniamy 44 osoby, poradziliśmy sobie nie tylko z ich zatrudnieniem, ale i z utrzymaniem tego zatrudnienia. Jesteśmy pierwszą spółdzielnią socjalną w Polsce, która prowadzi Zakład Aktywizacji Zawodowej – mówiła rzecznikowi praw obywatelskich Adamowi Bodnarowi prezes spółdzielni socjalnej OPOKA Agata Swędzioł. – Mieszkają wśród nas osoby, które same, bez wparcia, nie poradzą sobie na rynku pracy. Postanowiliśmy im pomóc zakładając spółdzielnię socjalną. 

Adam Bodnar dopytywał, od czego zależał sukces Spółdzielni.

- To jest efektem aktywności organizacji pozarządowych działających na naszym terenie.

Klucze mają długą tradycję działalności pozarządowej i aktywizacji zawodowej. Bardzo przydało się doświadczenie z działalności pozarządowej, ale także dobra współpraca z Regionalnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Spółdzielnia działa w budynku użyczonym przez gminę (kiedyś było tu przedszkole).

Ale – jak podkreśliła pani prezes – bardzo ważne było zaangażowanie całego zespołu. - Zdaliśmy sobie sprawę, że działanie jako spółdzielnia socjalna nie wystarczy. Tak nie utrzymamy zatrudnienia naszych pracowników. Musieliśmy postawić na jakość usług, na różnorodność oferty, na podnoszenie kwalifikacji. Dzięki temu mamy dziś bardzo duże i poważne zamówienia - mówiła.

Spółdzielnia świadczy usługi gastronomiczne (prowadzi restaurację z domowymi daniami w Kluczach, ale też świadczy uslugi cateringowe), prowadzi szkolenia aktywizujące zawodowo mieszkańców gminy, bierze udział w różnych projektach (np. projekt sklepików uczniowskich, w których sprzedawana jest zdrowa żywność przygotowywana w spółdzielni socjalnej, a uczniowie uczą się i prowadzenia sklepu i szanowania osób z niepełnosprawnościami).

- I cały samorząd skorzystał. Nie trzeba mnie utrzymywać, płacę podatki, przyczyniam się do tworzenia czegoś dobrego – podkreślił pan Adrian.

Aktywizacja zawodowa przynosi wspaniałe efekty, ale wiele przepisów nie sprzyja temu. Ludzie boją się np. utraty prawa do stałego świadczenia, jeśli mimo niepełnosprawności podejmą pracę. Teraz pojawiły się też pewne problemy w związku z Programem 500 +, który zniechęca część osób do aktywizacji zawodowej, co w dłuższej perspektywie przecież im szkodzi.

Co ma znaczenie? Zainteresowanie władz. W tej chwili nie ma takiego poczucia, że władze centralne rozumieją, jaką szansą jest ekonomia socjalna. Raczej patrzą na tę działalność w kategorii kosztów, które na początek trzeba ponieść. Sukces spółdzielni socjalnej bardzo zależy pod wsparcia samorządu, zwłaszcza w pierwszej fazie działania. Potem, kiedy spółdzielnia rusza, samorząd może się wycofać. Ale to, co dzieje się na początku, jest kluczowe.

Jak pracuje OPOKA?

Większość kadry spółdzielni stanowią osoby, które były długotrwale bezrobotne, w tym niepełnosprawne. Dzięki działalności spółdzielni dostały szansę powrotu na rynek pracy oraz możliwość aktywizacji społecznej i zawodowej.

„Opoka” wypracowuje zysk, ale jako spółdzielnia socjalna przekazuje go na cele społeczne, tj. tworzenie kolejnych miejsc pracy dla osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy (bezrobotnych i z niepełnosprawnością), rozwój lokalny, wsparcie osób wymagających pomocy. Spółdzielnia opiera swoje działania na zasadach ekonomii solidarności, której najważniejszym celem jest człowiek i praca członków oraz pracowników na poczet dobra wspólnego naszej firmy i społeczności lokalnej. 

Spółdzielnię Socjalną „OPOKA” założyły w 2009 r. dwa podmioty prawne o mocno ugruntowanej pozycji w obszarze pomocy i reintegracji społecznej – Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego „KLUCZ” i Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne.

Spółdzielnia ma akredytację Ministerstwa Edukacji Narodowej na przeprowadzenie kursów zawodowych: „Asystent rodziny” i „Opiekun w żłobku i klubie dziecięcym”. Oferuje także szkolenia gastronomiczne w zawodzie: kucharz, pomoc kuchenna i kelner. Jest też formalnie wpisana jako Agencja Pośrednictwa Pracy. Oferuje kompleksową obsługę cateringową, organizuje imprezy okolicznościowe oraz imprezy integrującą lokalną społeczność.
Prowadzi restaurację „OPOKA”.

Najlepszym dowodem na wartość jej działania są przyznane „Opoce” nagrody i wyróżnienia:

• Pierwsze wyróżnienie w Konkursie „Małopolski Lider Przedsiębiorczości Społecznej” 2011 – rozdanie nagród 20.09.2011 w Kopalni Soli w Wieliczce
• Nagroda Marszałka Województwa Małopolskiego „Kryształy Soli” 2011 w  kategorii „Aktywizacja gospodarcza i obywatelska”
• Nagroda I stopnia w kategorii: Inicjatywy na rzecz społeczności lokalnych – XII edycja Konkursu „Sposób na sukces” 2011
• Certyfikat „Zakup prospołeczny”, który wyróżnia wysokiej jakości produkty i usługi podmiotów ekonomii społecznej. Każdy kto kupuje produkty i usługi spółdzielni wspiera tworzenie nowych miejsc pracy – marzec 2013
• Główna nagroda w Konkursie Małopolski Lider Przedsiębiorczości Społecznej 2013 – rozdanie nagród 03.10.2013 r. w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie
• Głowna nagroda 2014- „Opoka” laureatem jedynego ogólnopolskiego konkursu „Na Najlepsze Przedsiębiorstwo Społeczne Roku” .  Certyfikat „Znak es”
• 2015- Lider w konkursie Lodołamacze 2015 w kategorii Otwarty Rynek Pracy