Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby starsze uczą się dla przyjemności, dla siebie – nie dla certyfikatów i dyplomów – i co z tego wynika dla instytucji i organizacji wspierających seniorów w uczeniu się
• Gerontomowa i dziadurzenie – co to jest i jak szkodzi osobom starszym
• Osoby starsze z Uniejowa i Łowicza oraz stowarzyszenie Forum 4 Czerwca i projekt „Język wobec starości, szacunek w praktyce”

Powyższym tematom poświęcone było posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Starszych, które odbyło się w formule online 20 maja 2022 r.

Współczesną specyfikę uczenia się osób starszych przedstawiła prof. Zofia Szarota. Omówiła różnice w zakresie procesów poznawczych osób w różnym wieku, które powinny być uwzględnianie przy tworzeniu programów edukacyjnych skierowanych do osób dorosłych i seniorów.

Edukacja gerontologiczna

Prof. Agata Chabior, dr hab. Anna Leszczyńska-Rejchert i prof. Zofia Szarota mówiły o znaczeniu przygotowywania studentów do pracy z osobami starszymi. Ekspertki przedstawiły wyniki badań, dotyczących edukacji gerontologicznej prowadzonej na 25 uniwersytetach (specjalności na kierunku pedagogika i pedagogika specjalna). Wnioski z badania wskazują, że w analizowanych programach kształcenia obecne są zagadnienia z obszaru gerontologii społecznej w tym demografii, aktywizacji osób starszych w tym jakości życia i pomyślnego starzenia się, opieki i pomocy społecznej w wymiarze instytucjonalnym (ale już nie treści i jakości opieki). Natomiast obszarami zaniedbanymi, pomijanymi w programach kształcenia gerontologicznego są: uczestnictwo seniorów w kulturze, aktywność zawodowa i readaptacja zawodowa osób starszych oraz poradnictwo i doradztwo 60+. 

Dziadurzenie i jego skutki

Prezentację o języku komunikacji z osobami starszymi przedstawiła Danuta Parlak. Mówiła, że język jakim posługujemy się w komunikacji z osobami starszymi może mieć charakter dyskryminujący. Elderspeak czyli inaczej dziadurzenie/gerontomowa to protekcjonalny sposób zwracania się do osoby starszej, zwracanie się do dorosłego jak do dziecka. Taki język narusza godność osób starszych, szkodzi ich zdrowiu; stanowi istotny problem społeczny.

Danuta Parlak wymieniła główne przyczyny występowania dziadurzenia: 

• stereotypy w postrzeganiu osób starszych przez pokolenia młodsze;
• brak świadomości u osób komunikujących się z osobami starszymi co do dyskryminującego i szkodliwego charakteru dziadurzenia;
• nieumiejętność asertywnego reagowania przez osoby starsze na przejawy elderspeak.

„Twoje słowa, moja godność”

Uświadomienie zjawiska oraz wypracowanie sposobów reagowania na nie postawili sobie za cel autorzy kampanii społecznej „Twoje słowa, moja godność” prowadzonej przez Stowarzyszenie Forum 4 czerwca realizującego projekt „Język wobec starości, szacunek w praktyce”. Warto podkreślić, że kampania i projekt zostały zainspirowany pracami Komisji Ekspertów ds. Osób Starszych BRPO. Celem podjętych działań było przygotowanie scenariuszy warsztatów dotyczących komunikacji z osobami starszymi oraz przygotowanie liderek i liderów do prowadzenia działań w środowisku lokalnym. To pierwszy w Polsce projekt pilotażowy, który oprócz przygotowania scenariuszy zakłada opracowanie materiałów edukacyjnych oraz przeprowadzenie warsztatów i kampanii społecznej „Twoje słowa, moja godność.” 

– Założyliśmy, że każda z osób, która weźmie udział w warsztatach będzie umiała reagować na dziadurzenie – podkreśliła Magdalena Małgorzata Skrzydlewska, koordynatorka projektu.

Uczestniczki projektu z Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Uniejowie podzieliły się swoimi refleksjami związanymi z udziałem w projekcie. Urszula Urbaniak mówiła o budowaniu sieci wspierającej kampanię społeczną w Uniejowie. Anna Włodarska z kolei opowiedziała o ankiecie przeprowadzonej wśród seniorów z siedmiu miejscowości, która pokazała, że ponad 40% ankietowanych seniorów 75+ doświadczyło dziadurzenia w instytucji lub w rodzinie. Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie www.dziadurzenie.org.